توکن بهادار چیست؟ توضیح کامل + کاربردها

احتمالا حالا که سراغ خواندن این مطلب آماده‌اید، از قبل عبارت توکن بهادار به گوشتان خورده است و می‌خواهید برای یک بار کاملا متوجه شوید این توکن‌ها چه هستند و چه می‌کنند. این توکن‌ها برخلاف دیگر رمزارزها به‌طور کامل با چارچوب‌های مقرراتی نهادهای قانون‌گذار سازگار هستند و از پشتوانه دارایی‌های واقعی برخوردارند.

گرچه اکوسیستم توکن‌های بهادار به‌سرعت در حال رشد و پیشرفت است؛ اما این حوزه نوپا هنوز در مراحل اولیه‌ی تکامل خود به سر می‌برد. علاوه‌براین، زوایای ناپیدای بسیاری در این حوزه وجود دارد که فعالان بازارهای مالی از آن‌ها بی‌خبرند.

در این مقاله جامع از آکادمی مزدکس می‌خواهیم توکن‌های بهادار را زیر ذره‌بین ببریم، با مفهوم، قابلیت‌ها و کاربردهای آن‌ها آشنا شویم،‌ از انواع و اقسام آن‌ها بگوییم، به چارچوب‌های مقرراتی آن‌ها در کشورهای مختلف اشاره کنیم، تأثیر آن‌ها را در بازارهای مالی تشریح کنیم و دست آخر به این پرسش پاسخ دهیم که چطور می‌توان آن‌ها را خریداری کنیم.

توکن بهادار چیست؟

برای تعریف «توکن بهادار» (Security Token) ابتدا بهتر است بدانیم که توکن به چه معناست. همان‌طور که می‌دانید، توکن، یکی از واژه‌های پرتکرار حوزه بلاکچین است. فناوری بلاک چین، خود از حوزه دیرپای «علوم داده و رایانه» پدید آمده است. بنابراین بسیاری از لغات و اصطلاحات به‌کاررفته در زمینه بلاکچین و رمزارزها برگرفته از کلماتی در حوزه علوم رایانه است. توکن، یکی از همین کلمات است. توکن در علوم رایانه، توصیف‌گر یک رمز یا کد است که با هدف پوشاندن اطلاعات اصلی به مجموعه‌ای از داده‌های حساس اختصاص داده می‌شود.

در بلاکچین، توکن، رمز یا کدی است که به داده‌های ذخیره‌شده در بستر یک پایگاه داده غیرمتمرکز تخصیص داده می‌شود.

حالا که با مفهوم توکن آشنا شدیم، بهتر است سراغ توصیف توکن‌های بهادار برویم. توکن بهادار،‌ گونه‌ای از یک دارایی دیجیتال است که نمایانگر حق مالکیت در یک یا چند دارایی است. به بیان ساده‌، توکن‌های بهادار، مابه‌ازای دیجیتالی ابزارهای مالی سنتی همچون سهام، اوراق قرضه یا دیگر اوراق بهادار هستند.

برای مثال، یک شرکت تجاری که به‌دنبال جذب سرمایه برای توسعه فعالیت‌های خود است، به جای عرضه سهام، می‌تواند بخشی از حقوق مالکیت خود را از طریق انتشار یک توکن دیجیتال در اختیار متقاضیان بگذارد و با فروش آن در سکوهای عرضه توکن‌های بهادار، دست به جمع‌آوری سرمایه بزند.

برای درک بهتر مفهوم توکن‌های بهادار، آشنایی با مفهوم «توکن‌ کردن» (Tokenization) بسیار کمک کننده است. هر چیزی را می‌توان از طریق فرایند توکن‌کردن به یک توکن تبدیل کرد. برای مثال، می‌توان توکنی ساخت که نمایانگر حقوق مالکیت یک خودرو باشد. در این نمونه، می‌توان شماره پلاک خودرو را همراه با نام، آدرس و دیگر اطلاعات مالک آن را با انجام فرایندهای رمزنگاری به یک توکن ویژه تبدیل کرد؛ به‌ شکلی که این توکن در حکم سند مالکیت وسیله نقلیه باشد و بتوان آن را به‌راحتی دادوستد کرد.

یک توکن بها‌دار به همین سادگی ساخته می‌شود. یک بنگاه تجاری می‌تواند به‌ازای یک یا چند گونه از دارایی‌های واقعی، تعدادی توکن منتشر و آن‌ها را در بستر یک صرافی رمزارزی عرضه کند تا بتواند از این رهگذر، سرمایه موردنیاز خود را به دست بیاورد.

اگر ماهیت دیجیتالی توکن را کنار بگذاریم، می‌بنییم که توکن‌کردن، عمری به درازای بازارهای سهام دارد. در این بازارها، شرکت‌ها حقوق مالکیت خود را به مردم می‌فروشند و در ازای آن تعداد برگه سهام در اختیار آن‌ها می‌گذارند. این برگه‌ها چیزی نیستند جز تعدادی گواهی کاغذی که به‌خودی خود ارزشی ندارند؛ اما نشانگر مالکیت تمام یا بخشی از سهام یک شرکت تجاری هستند. توکن بهادار، درست همانند این برگه‌های سهام و گواهی‌های کاغذی است؛ با این تفاوت که ماهیتی دیجیتال دارد و از فناوری نوپای بلاکچین برای ثبت و ضبط اطلاعات خود بهره می‌برد.

تفاوت میان توکن بهادار و اوراق بهادار چیست؟

«اوراق بهادار» (Security)، به یک ابزار مالی تعویض‌پذیر و معامله‌پذیر اشاره می‌کند که دارای نوعی ارزش پولی و مبادله‌ای است. این اوراق، گواهی بر مالکیت تمام یا بخشی از سهام یک شرکت یا بنگاه تجاری هستند. توکن بهادار، همان اوراق بهادار است، اما به شکل دیجیتالی. علاوه بر این، توکن بهادار از بستر بلاکچین برای ثبت اطلاعات استفاده می‌کند؛ در حالی که داده‌های مالکیت اوراق بهادار، نزد سازمان‌های گرداننده بازارهای سهام نگه‌داری می‌شود. بنابراین در مجموع می‌توان گفت که «ماهیت دیجیتالی» و «بلاک چین‌محوری»، دو ویژگی متمایز توکن‌های بهادار در مقایسه با اوراق بهادار است.

توکن کاربردی چیست؟

«توکن کاربردی» (Utility Token)، توکنی است که مجوز دسترسی به برخی از خدمات و قابلیت‌ها را در یک شبکه رمزارزی خاص در اختیار کاربران می‌گذارد. یک توکن کاربردی تنها در قلمرو یک شبکه، قابل تعریف و استفاده است. برای مثال، توکن BAT، توکن کاربردی مرورگر بریو (Brave) است که تنها برای کاربران این مرورگر قابل استفاده است و در دیگر پروژه‌های و شبکه‌های بلاکچینی، کاربردی ندارد.

از ویژگی‌های توکن‌های کاربردی این است که استخراج‌پذیر نیستند. بیشتر موجودی این توکن‌ها از قبل، استخراج و بر اساس اولویت‌ها و ترجیحات ناشران، میان کاربران توزیع می‌شوند.

باید بگوییم که توکن‌های کاربردی به‌طور معمول از طریق رویدادهای «عرضه اولیه سکه» یا ICO منتشر می‌شوند و در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. ارزش این توکن‌ها بسته به مقبولیت پروژه‌های مادر آن‌ها متفاوت و گاهی بسیار پرنوسان است. با این‌ حال، اگر سازندگان و توسعه‌دهندگان پروژه‌های رمزارزی بتوانند با موفقیت از پس تحقق وعده‌های خود بر بیایند، می‌توانند به افزایش بهای توکن کاربردی خود امید داشته باشند.

تفاوت توکن کاربردی و توکن بهادار

توکن‌های بهادار و توکن‌های کاربردی، شباهت‌های بسیاری دارند. این دو گونه از توکن‌ها از نظرگاه فنی، ماهیتی دیجیتالی دارند، از بلاکچین بهره می‌برند، مبتنی بر قراردادهای هوشمند هستند و در آخر، در صرافی‌ها میان کاربران دادوستد می‌شوند.

بااین‌حال، این دو گروه از توکن‌ها تفاوت‌هایی نیز دارند که بخش عمده‌ای از آن‌ها به مولفه‌های اقتصادی و مقرراتی باز می‌گردد.

توکن‌های کاربردی از طریق رویدادهای ارزش اولیه سکه (ICO) یا «عرضه اولیه صرافی» (IEO) صادر می‌شوند. کاربران می‌توانند با خریداری این توکن‌ها در تحقق اهداف توسعه‌ای یک پروژه مشارکت کنند.

توکن‌های بهادار هم به روشی مشابه عرضه می‌شوند؛ اما این روش، نام متفاوتی دارد و بیشتر با عنوان «عرضه اولیه توکن بهادار» یا STO شناخته می‌شود.

توکن‌های کاربردی، فاقد ارزش ذاتی هستند. اگر پروژه مادر یک توکن کاربردی بتواند به اهداف خود دست پیدا کند، دارندگان توکن‌ها حقی برای دریافت سود یا پاداش ندارند. این توکن‌ها را می‌توان مشابه «سکه‌های درون‌برنامه‌ای» اپلیکیشن‌ها یا بازی‌های رایانه‌ای بدانیم. اگرچه می‌توانم این سکه‌ها را در یک برنامه خرید و فروش یا با یک امتیاز خاص، مبادله کنیم؛ اما ارزش آن‌ها هیچ نسبتی با موفقیت احتمالی برنامه مادر آن‌ها ندارد.

به این ترتیب، ارزش توکن‌های کاربردی، بیش از آنکه ذاتی باشد، ناشی از تقاضای سوداگرانه است. گرچه ممکن است موفقیت یک پروژه به افزایش بهای توکن کاربردی آن دامن بزند، اما اگر پروژه با شکست مواجه شود، هیچ سازوکاری برای جبران خسارت دارندگان توکن‌های کاربردی آن وجود ندارد.

توکن‌های بهادار اما همچون همتایان سنتی خود یعنی اوراق بهادار، تحت پوشش چتر نظارتی سازمان‌های حاکمیتی هستند و می‌توانند از سازوکارهای جبران خسارت استفاده کنند. بنابراین ماهیت توکن‌های بهادار به‌گونه‌ای است که مانع از جولان متقلبان و کلاهبرداران می‌شود.

وقتی یک سرمایه‌گذار، اقدام به خرید توکن بهادار می‌کند، گویی در حال خرید سهام، اوراق قرضه یا ابزارهای مشتقه است. بنابراین توکن‌های بهادار، گونه‌ای از یک قرارداد سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند؛ قراردادی که متضمن حقوق مالکیت یک دارایی واقعی یا «برون‌زنجیره‌ای» (Off-Chain) است.

توکن‌های بهادار چه ویژگی‌هایی دارند؟

توکن‌بهادار دارای مزیت‌ها و قابلیت‌های بسیاری هستند. این توکن‌ها علاوه‌بر بهره‌مندی از زیربنای بلاکچینی، از شفافیت و تسویه‌پذیری بالایی برخوردارند و می‌توانند نقش موثری در تأمین مالی بنگاه‌های تجاری ایفا کنند. در ادامه به‌طور خلاصه و فهرست‌وار به برخی از ویژگی‌های توکن‌های بهادار اشاره می‌کنیم.

شفافیت

همه تراکنش‌های توکن‌های بهادار در یک دفترکل غیرمتمرکز و توزیع‌شده، ثبت و ضبط می‌شود. درهای این دفترکل به روی همه ذی‌نفعان آن باز است و هیچ‌یک از رخدادهای آن از تیررس ناظران بیرون نمی‌ماند. علاوه‌براین، همه می‌توانند قراردادهای هوشمند زیربنایی توکن‌ها و چندوچون انتشار و توزیع آن‌ها را رصد کنند. تمامی این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا توکن‌های بهادار و تراکنش‌های آن‌ها از شفافیت بسیاری بالاتری در مقایسه با اوراق بهادار سنتی برخوردار باشند.

تسویه آنی

از دیگر ویژگی‌های توکن‌های بهادار، تسویه آنی است. به‌طور معمول، نقل و انتقال دارایی در حوزه تأمین مالی سنتی، فرایندی زمان‌بر است. گرچه در این حوزه می‌توان معاملات را در زمانی کوتاه انجام داد؛ اما انتقال مالکیت به کندی انجام می‌شود. اما در توکن‌های بهادار و دیگر ابزارهای مالی مبتنی بر بلاکچین، فرایند تسویه و انتقال مالکیت به‌طور خودکار و در عرض چند ثانیه انجام می‌شود.

زمان کاری نامحدود

بسیاری از بازارهای مالی، تنها در ساعات خاصی از شبانه‌روز فعال هستند. معاملات در این بازارها صرفا در روزها و ساعات کاری هفته، جریان دارد و در روزهای غیر کاری و تعطیلات رسمی، خبری از دادوستد دارایی‌ها نیست. بازار ارزهای دیجیتال و ابزارهای مالی مبتنی بر بلاک چین اما در تمام روزهای هفته و ساعات شبانه‌روز دایر و میزبان میلیون‌ها معامله‌گر و سرمایه‌گذار است.

تقسیم‌پذیری

آثار هنری نفیس، جواهرات و املاک و مستغلات از جمله دارایی‌های گران‌قیمتی هستند که هر کسی از پس خرید و تملک آن‌ها برنمی‌آید. بااین‌حال، به کمک توکن‌های بهادار می‌توان حقوق مالکیت این دارایی‌ها را میان هزاران سرمایه‌گذار خرده‌پا تقسیم کرد. برای مثال، فرض کنید که یک تابلوی نفیس نقاشی به ارزش ۵ میلیون دلار در اختیار دارید. می‌توانید از طریق توکن‌سازی، حقوق مالکیت این تابلو را به ۵ هزار واحد خرد تقسیم کنید و هر یک را به ارزش هزار دلار به فروش برسانید. این قابلیت بی‌همتای توکن‌های بهادار به‌طور حیرت‌آوری میزان دسترس‌پذیری به سرمایه‌های کوچک را افزایش و دامنه مالکیت جمعی را گسترش می‌دهد.

باید بگوییم که همه اوراق بهادار از قابلیت تقسیم‌پذیری برخوردار نیستند. برای مثال، حق رأی‌دهی یا سود سهام را نمی‌توان به واحدهای خردتری تقسیم کرد.

انواع توکن‌های بهادار

توکن‌های بهادار را می‌توان به سه دسته عمده تقسیم‌بندی کرد: ۱- توکن‌های سهام، ۲- توکن‌های بدهی و ۳- توکن‌های مبتنی بر دارایی. در ادامه، هر یک از این توکن‌ها را به‌طور مختصر تشریح می‌کنیم.

توکن سهام | Equity Token

توکن‌های سهام، نمایانگر ارزش سهام یک شرکت هستند. این توکن‌ها همچون دیگر توکن‌های رمزارزی در بستر بلاکچین عرضه می‌شوند. تفاوت میان توکن‌های سهام و سهام سنتی در روش ثبت مالکیت آن‌ها نهفته است. اطلاعات سهام سنتی روی یک پایگاه داده متمرکز ثبت می‌شود و در قالب یک گواهی کاغذی در اختیار مالک قرار می‌گیرد. در حالی که داده‌های یک توکن سهام، روی یک پایگاه داده غیرمتمرکز و توزیع‌شده به نام بلاک چین ثبت می‌شود که دستکاری‌ناپذیر و تماما دیجیتال است. دارنده یک توکن سهام، همچون مالک یک سهام سنتی می‌تواند بخشی از سود و حق مالکیت یک شرکت را مطالبه کند.

نباید از این نکته غافل شویم که انتشار توکن‌های بهادار، تنها به مراحل آغازین تأمین مالی شرکت‌ها محدود نمی‌شود و هر بنگاهی می‌تواند در هر مرحله از فعالیت برای جذب سرمایه، دست به عرضه توکن‌های بهادار بزند. بهره‌گیری از توکن‌های بهادار برای جذب سرمایه، مزیت‌های بسیاری دارد، از جمله اینکه:

• امکان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بلاکچینی را در اختیار طیفی گسترده از فعالان بازارهای مالی قرار می‌دهد.
• برخلاف دیگر روش‌های سرمایه‌پذیری در حوزه رمزارزها، کاملا منطق بر چارچوب‌های نظارتی است و از حمایت نهادهای دولتی برای جبران زیان‌های احتمالی سرمایه‌گذاران برخوردار است.
• راه جدیدی را برای جذب سرمایه اولیه، پیش روی استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا قرار می‌دهد.
• کار نهادهای قانونی را برای ارزیابی موشکافانه فرایند جذب سرمایه شرکت‌ها را ساده‌تر می‌کند.

در حوزه رمزارزها، عرضه اولیه سکه یا ICO، سازوکاری است که استارت‌آپ‌ها به کمک آن می‌توانند دست به جذب سرمایه بزنند. با این‌ حال، این سازوکار، فاقد هرگونه پشتیبانی نظارتی است؛ زیرا بر پایه انتشار توکن‌های کاربردی انجام می‌شود و این توکن‌ها هیچ حقی را برای بهره‌مندی از سود برای دارندگان خود ایجاد نمی‌کنند.

توکن‌های بهادار اما از طریق رویداد دیگری به نام عرضه اولیه توکن بهادار یا STO عرضه می‌شوند. این رویداد برخلاف ICO کاملا با چارچوب‌های نظارتی حاکم بر دادوستد اوراق بهادار منطبق است. بنابراین سرمایه‌گذاران با خاطری آسوده‌تر می‌توانند در STO-ها مشارکت کنند.

توکن بدهی | Debt Token

توکن‌های بهادار مبتنی بر بدهی، نسخه دیجیتال اوراق بدهی سنتی از جمله «وام رهنی» (Mortgage) و «اوراق قرضه شرکت‌ها» (Corporate Bond) هستند. بهای توکن‌های بدهی بر پایه دو عامل تعیین می‌شود: ۱- ریسک و ۲- سود تقسیمی. در قرارداد هوشمند یک توکن بدهی، باید شرایط بازپرداخت یا مدل تقسیم سود آن گنجانده شود. ناگفته نماند که ریسک خریداری توکن‌های بدهی، هیچ تفاوتی با ریسک سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی پایه آن‌ها ندارد. اما تبدیل اوراق بدهی به توکن بدهی، چه مزیت‌هایی دارد؟

کسری‌سازی

اوراق بدهی را می‌توانیم با توکن‌کردن به واحدهای خردتری تبدیل کنیم و در اختیار طیفی گسترده‌تر از سرمایه‌گذاران قرار داد.

قراردادهای آتی

توکن‌کردن قراردادهای آتی و ابزارهای مشتقه مالی می‌تواند درهای جدیدی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری را به روی ناشران توکن‌های بدهی بگشاید. ماهیت اهرمی ابزارهای مشتقه نیز قادر است سیلی از نقدینگی را روانه بازار توکن‌های بدهی کند.

توکن‌ مبتنی بر دارایی | Real Asset Token

این گونه از توکن‌های بهادار، بر پایه حقوق مالکیت یک دارایی خاص مانند املاک و مستغلات تعریف می‌شوند. توکن‌های مبتنی بر کالاهای تجاری اساسی (کامودیتی) نیز در این گروه از توکن‌ها جای می‌گیرند. توکن‌های مبتنی بر دارایی به کمک بلاکچین، امکان ثبت شفاف تراکنش‌های پیچیده، رهگیری کالاها و کاهش تقلب را در اختیار فعالان حوزه تجارت می‌گذارند.

از توکن‌های مبتنی بر دارایی می‌توان به‌عنوان ارزهای مجازی یاد کرد که مشخصه‌هایی یکسان با دارایی پایه خود دارند و می‌توانند با هدف سودآوری میان فعالان بازار، دادوستد شوند. رمزارزهای مبتنی بر کالاهای تجاری از جمله توکن‌های برخوردار از پشتوانه طلا، نقره و نفت در گروه توکن‌های بهادار مبتنی بر دارایی جای می‌گیرند.

کاربردهای توکن‌های بهادار

توکن‌های بهادار، کاربردهای بسیاری در حوزه امور مالی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

افزایش نقدینگی

فرض کنید که شما در قامت یک فعال بازار سرمایه، روز چهارشنبه، اقدام به فروش سهام خود می‌کنید. تسویه نهایی این معامله و واریز پول به حساب بانکی‌تان در بهترین حالت در اولین روز کاری هفته بعد انجام می‌شود. در دیگر بازارهای سنتی اوراق بهادار نیز اوضاع به همین منوال است و میلیون‌ها معامله به کندی و گاه طی چند روز تسویه می‌شوند. در توکن‌های بهادار اما پردازش نهایی هر معامله، تنها چند دقیقه به‌طول می‌انجامد که خود صرفه‌جویی کلانی را در وقت و هزینه معامله‌گران به همراه می‌آورد.

توکن‌های بهادار، علاوه‌بر بازارهای مالی، فرایند دادوستد را در دیگر بازارها نیز تسهیل می‌کنند. برای نمونه، فرض کنید شما صاحب ملکی هستید و می‌خواهید در کمترین زمان ممکن، آن را به فروش برسانید. انجام کار، گاه می‌تواند هفته‌ها یا حتی ماه‌ها به طول بینجامد و بعید نیست در این بازه زمانی، قیمت ملک شما کاهش یابد یا نتوانید آن را به قیمت دلخواه خود بفروشید.

حال اگر ملک خود را به یک توکن بهادار تبدیل کنید و آن را به یک یا چند مشتری بفروشید، به سادگی می‌توانستید آن را در کمترین زمان ممکن به فروش برسانید و حتی نگران فرایند انتقال سند هم نباشید.

به یاد بیاورید که سال‌ها پیش، ارسال نامه از طریق پست، چقدر زمان‌بر و طاقت‌فرسا بود. در حال حاضر اما با چند کلیک ساده و در عرض کسری از ثانیه می‌توان به هر نقطه‌ای از دنیا ایمیل فرستاد. توکن‌های بهادار هم می‌توانند به همین اندازه، بازارهای مالی را متحول کنند.

دسترسی به بازار جهانی

توکن‌های بهادار برخلاف همتایان سنتی خود، راه همواری برای حضور در بازارهای جهانی پیش روی خود دارند. برای مثال، یک سرمایه‌گذار ساکن آلمانی به‌سادگی و با چند کلیک می‌تواند توکن سهام یک بنگاه تجاری مستقر در فلوریدا را خریداری کند.

چندی پیش، پلتفرم «کوین لیست» (CoinList) توانست با پیش‌فروش توکن‌های پروژه‌ای موسوم به «اوریجین پروتکل» (Origin Protocol)، مبلغ هنگفتی را از بیش از ۱۸۰۰ سرمایه‌گذار ساکن در بیش از ۵۰ کشور جمع‌آوری کند.

به این ترتیب، توکن‌های بهادار می‌توانند کاربردی گسترده در افزایش دسترس‌پذیری به نقدینگی و بازارهای جهانی داشته باشند. سرمایه‌گذاران این توکن‌ها نیز قادرند به فرصت‌هایی دست یابند که در حوزه امور مالی سنتی، از آن‌ها محروم هستند.

تبدیل‌ دارایی‌ها به یکدیگر

در آینده‌ای نه‌چندان دور، با عرضه توکن‌های بهادار، می‌توان شاهد تبدیل‌پذیری دارایی‌ها به یکدیگر بود. برای درک مفهوم تبدیل‌پذیری، فرض کنید که یک پلتفرم جامع و فراگیر در گستره جهانی در اختیار داشته باشید و بتوانید در آن واحد، مالکیت چندین دارایی از یک ساختمان تجاری و سهام گرفته تا اوراق قرضه و یک اقامتگاه تفریحی را در بستر آن ثبت کنید. به این ترتیب، به سادگی می‌توانید گواهی‌ها و اسناد مالکیت دارایی‌های خود را با دیگر کاربران دادوستد کنید. برپایی چنین پلتفرمی می‌تواند حجم عظیمی از نقدینگی را برای کلاس‌های مختلف دارایی در یک مکان واحد گرد هم بیاورد و فرصت‌های بی‌پایانی را برای بهره‌مندی از یک جریان نقدی خروشان را در اختیار کاربران بگذارد.

سازگاری خودکار با قوانین

به دو دلیل عهده، یکی از دشوارترین جنبه‌های معامله اوراق بهادار، رعایت چارچوب‌های مقرراتی است:

۱- چارچوب‌های مقرراتی بر حسب نوع دارایی، سرمایه‌گذار و حوزه قضایی خریدار/فروشنده/ناشر متفاوت است.

۲- هر معامله‌گر موظف است از طریق فرایندهای قانونی متفاوت، پایبندی خود را به قوانین حفظ کند.

توکن‌های بهادار اما به‌دلیل بهره‌مندی از قابلیت برنامه‌پذیری می‌توانند فرایند انطباق با چارچوب‌های مقرراتی را بسیار ساده‌تر کنند. به این ترتیب، سازگاری با قوانین، تسهیل می‌شود و می‌توان همزمان با استقرار یک سامانه، به‌طور خودکار انجام شود.

برنامه‌پذیر کردن دارایی‌ها و اوراق بهادار

برای درک بهتر کاربرد توکن‌های بهادار در برنامه‌پذیر کردن دارایی‌ها به این مثال توجه کنید. فرض کنید شما و دوستتان هر دو دارای تعداد یکسانی سهام اپل هستید. دوستتان پیش‌تر به مدت ۵ سال، این سهام را در اختیار داشته و شما به تازگی اقدام به خریداری سهام کرده‌اید. حالا می‌خواهیم ببینیم توکن‌های بهادار چه کاربردهایی برای شما و دوستتان دارند.

تقسیم سود

در حالت عادی، اگر اپل اقدام به توزیع سود سالانه خود کند، شما و دوستتان هر دو سود یکسانی را دریافت می‌کنید. این در حالی است که دوست شما از مدت‌ها پیش سهام‌دار اپل بوده است. اگر بتوانیم این سهام را برنامه‌پذیر کرد، آنگاه قابلیت‌های منحصربه‌فردی در اختیار شرکت‌ها و سهام‌دارانشان قرار می‌گیرد. برای مثال، می‌توان با تبدیل سهام به توکن‌های بهادار سهام، سود بیشتری را به سهام‌داران وفادار داد. به این ترتیب، انگیزه سهام‌دار برای سرمایه‌گذاری بلندمدت افزایش می‌یابد و این به‌ نوبه خود منجر به افزایش حجم سرمایه در دسترس شرکت‌ شود.

رأی‌دهی و حق اعمال حاکمیت

به‌طور مشابه، علاوه‌بر سود می‌توان حق رأی سهام‌دار را هم به کمک توکن‌های بهادار، برنامه‌پذیر کرد. برای مثال، دوست شما که مدتی طولانی، سهام‌دار اپل بوده، می‌تواند از حق رأی ویژه‌ای برای مشارکت در تصمیم‌های مدیریتی شرکت برخوردار باشد.

گرچه سهام‌داران در حال حاضر هم از حق رأی بهره‌مند هستند؛ اما استفاده از توکن‌های بهادار، روش کم‌هزینه‌تری برای افزایش مشارکت سهام‌داران در تعیین تصمیم‌های مدیریتی یک شرکت است.

حقوق و امتیازات ویژه

دوباره به همان مثال قبلی باز می‌گردیم. فرض کنید که دوست شما بر اساس مدت زمان پایبندی به سهام اپل، تخفیف یا امتیازات ویژه‌ای دریافت کند. به عبارتی دیگر، هرچه یک سهام‌دار، مدت زمان بیشتری یک سهام را در اختیار داشته باشد، امتیازهای بیشتری به او تعلق می‌گیرد. این یکی دیگر از قابلیت‌های برنامه‌پذیری توکن‌های بهادار است که اوراق سهام سنتی از آن بی‌بهره هستند.

مشارکت جمعی در سرمایه‌گذاری

از دیگر کاربردهای توکن‌های بهادار، افزایش مشارکت جمعی در سرمایه‌گذاری است. برای مثال، خریداری دارایی‌های گران‌قیمتی همچون املاک و مستغلات یا آثار نفیس هنری از عهده هر کسی ساخته نیست؛ زیرا بسیاری از این دارایی‌ها هزاران یا میلیون‌‌ها دلار ارزش دارند.

به کمک توکن‌های بهادار، می‌توان هر دارایی را به واحدهای خردتری شکست و به انبوهی از سرمایه‌گذاران فروخت. به این ترتیب، هم فرایند فروش دارایی‌های گران‌قیمت تسهیل می‌شود، هم سرمایه‌گذاران خرده‌پا می‌توانند در تملک این دارایی‌ها مشارکت کنند و از سود دادوستد آن‌ها بهره‌مند شوند.

نقش بلاکچین در توکن‌های بهادار

آنچه توکن‌های بهادار را از اوراق بهادار متمایز می‌کند، برخورداری آن‌ها از فناوری بلاکچین است. طی سالیان متمادی، مجموعه‌ای از پایگاه‌های داده متمرکز، نبض بازارهای مالی را در دست داشته‌اند. این پایگاه‌ها در اختیار نهادها و کارگزاری‌های عرض و طویلی هستند که هزینه‌های کلانی را بر دوش سرمایه‌گذاران و فعالان بازار تحمیل می‌کنند. علاو‌ه‌براین، این نهادها به دلیل فقدان استانداردسازی مناسب، از تسویه آنی تراکنش‌ها عاجزند و نمی‌توانند به‌سرعت معاملات کاربران را نهایی کنند.

بلاکچین اما در قامت یک فناوری نوپا و همچنین پایگاه داده‌ای غیرمتمرکز می‌تواند هزینه‌های کاربران و کسب‌وکارها را به‌شدت کاهش دهد. با در اختیار داشتن بلاکچین، دیگر نیازی به نهادهای عظیم مالی نیست و به جای سرورهای غول‌پیکر می‌توان از یک شبکه بلاک چینی امن و توزیع‌شده برای پردازش معاملات استفاده کرد. توکن‌های بهادار بر پایه بلاکچین ساخته و عرضه می‌شوند و می‌توانند به کمک این بستر غیرمتمرکز، شفافیت و تسویه‌پذیری لحظه‌ای را در اختیار دارندگان خود قرار دهند.

تأثیر توکن‌های بهادار در بازارهای مالی

توکن‌های بهادار از بهترین ابزارهای مالی برای شرکت‌های نوپا به منظور جمع‌آوری سرمایه هستند. استارت‌آپ‌ها و حتی شرکت‌های دیرپا می‌توانند با برگزاری رویداد عرضه توکن بهادار (STO)‌، بی‌نیاز از طی فرایندهای زمان‌بر ورود به تالار بورس، سرمایه لازم خود را به دست بیاورند. برای نمونه، در ایالات متحده، سالانه بیش از ۶۵۰ هزار فقره شرکت به ثبت می‌رسد. به‌رغم گستردگی بازارهای مالی در این کشور پهناور، باز هم بسیاری از شرکت‌ها نمی‌توانند سرمایه موردنیاز خود را جمع‌آوری کنند. وال استریت، سیلیکون ولی و حتی سرمایه‌گذاران جسور هم توان مالی کافی برای کمک به این شرکت‌های پرتعداد ندارند. از این رو، توکن‌های بهادار و STO-ها می‌توانند نقش موثری در تأمین مالی شرکت‌ها ایفا کنند.

تبدیل دارایی‌های واقعی جهان به توکن‌های بهادار قابل معامله از دیگر فرصت‌های پیش روی بازارهای مالی است. تخمین‌ها نشان می‌دهد که ارزش کل املاک و مستغلات جهان، بیش از ۲۳۰ تریلیون دلار است. ارزش مجموع بازارهای سرمایه دنیا نیز در حدود ۷۰ میلیون دلار تخمین زده شده است. اگر روزی تمامی این دارایی‌ها به توکن‌های بهادار تبدیل شوند، آنگاه بازار بزرگی به وسعت جغرافیای جهان پدید می‌آید که می‌تواند فرصت‌های کم‌نظیری رای برای خلق ثروت در اختیار افراد بگذارد.

با پذیرش همگانی توکن‌های بهادار، انتظار می‌رود که کاغذبازی‌های جاری در معاملات اوراق بهادار به‌کلی از بین برود. این توکن‌ها هزینه‌های راه‌اندازی و نگه‌داری سامانه‌های معاملاتی را نیز به‌شدت کاهش می‌دهند. آن‌طور که برآوردها نشان می‌دهد، با تحول سیستم‌های مالی سنتی و گذار به سوی سامانه‌های غیرمتمرکز، سالانه بیش از ۶ میلیارد دلار صرفه‌جویی مالی به همراه دارد.

رابطه توکن‌های بهادار با بورس چیست؟

از زمان رم باستان، خرید و فروش سهام بنگاه‌های تجاری رایج بوده است؛ اما حتی امروزه، پیشرفته‌ترین بورس‌های جهان نیز زودتر از دو شبانه‌روز، قادر به تسویه معاملات کاربران نیستند.

توکن‌های بهادار با استفاده از بلاکچین می‌توانند مدت زمان موردنیاز برای تسویه معاملات را از چند روز به چند دقیقه کاهش بدهند. البته نباید از یاد ببریم که گذار به سمت سیستم‌های معاملاتی مبتنی بر توکن‌های بهادار هم چندان ساده نیست؛ زیرا این توکن‌ها بسیار پیچیده‌تر از دیگر توکن‌های رمزارزی هستند و دادوستد آن‌ها هم مستلزم به‌کارگیری سامانه‌های معاملاتی پیچیده‌تری است.

علاوه‌براین، معامله توکن‌های بهادار باید منطبق بر چارچوب‌های مقرراتی باشد. بنابراین سامانه‌های معاملاتی این توکن‌ها باید از پس سازگاری با قوانین متعددی بر بیایند که کمی دست‌وپاگیرتر از قوانین معاملاتی رمزارزهایی همچون بیت کوین است.

امروزه ورود شرکت‌های تجاری کوچک و متوسط به بازارهای سرمایه با موانع متعددی روبه‌رو است. این شرکت‌ها باید از هفت‌‌خان ارزیابی موشکافانه سازمان‌های نظارتی عبور کنند تا بتوانند با پذیرش در تالار بورس و طی فرایند IPO، سرمایه موردنیاز خود را به دست بیاورند. توکن‌های بهادار و STO-ها می‌توانند این شرکت‌ها را از حضور در بازارهای سرمایه بی‌نیاز کنند.

چه کشورهایی در زمینه توکن‌های بهادار فعال هستند؟

گرچه توسعه و عرضه توکن‌های بهادار در بسیاری از کشورها هنوز با چالش‌های حقوقی عمده‌ای مواجه است؛ اما برخی از کشورها آغوش خود را به روی بلاک چین و رمزارزها باز کرده‌اند و در تلاش‌اند تا با وضع لوایح قانونی، زمینه را برای پذیرش همگانی توکن‌های بهادار فراهم کنند.

در ادامه، به پنج کشوری اشاره می‌کنیم که بیش از دیگر کشورها تلاش کرده‌اند محیط مقرراتی مناسبی را برای عرضه توکن‌های بهادار در اختیار فعالان بازارهای مالی قرار دهند.

مالت

مالت، کشوری با جغرافیای کوچک واقع در جنوب اروپا است که از هیچ تلاشی برای گسترش پذیرش بلاک چین دریغ نکرده است. مقامات این کشور، نه‌تنها قوانین ویژه‌ای را برای توکن‌های بهادار وضع کرده‌اند، بلکه توانسته‌اند میزبان انبوهی از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران مشتاق حوزه رمزارزها باشند. در حال حاضر، بسیاری از ناشران توکن‌های بهادار در مالت مستقر شده‌اند و در تلاش‌اند تا توکن‌های خود را از طریق رویداد STO در صرافی‌های این کشور عرضه کنند.

به‌طور کلی، مالت، توانسته خود را در قامت یک کشور شیفته رمزارزها در سطح جهان مطرح کند و همواره پیشگام مقررات‌گذاری در این حوزه بوده است.

استونی

استونی، کشور دیگری است که می‌خواهد با پیروی از مالت، محیط قانونی رمزارزدوستانه‌ای را برای فعالان حوزه بلاکچین و ارزهای دیجیتال فراهم کند. استونی را می‌توان در زمره کشورهای توسعه‌یافته دسته‌بندی کرد. شهروندان این کشور به خطوط پرسرعت اینترنت دسترسی دارند که یکی از نیازمندی‌های اولیه کاربران رمزارزها است.

چندی پیش، استونی، پلتفرم ویژه خود را برای عرضه توکن‌های بهادار راه‌اندازی کرد. این پلتفرم، می‌تواند زمینه را برای پذیرش STO-ها در سرتاسر اتحادیه اروپا فراهم کند. از جمله پلتفرم‌های رمزارزی پرآوازه استونی می‌توان به «B2BX» اشاره کرد که در رخدادی بی‌سابقه توانسته موافقت کامل نهادهای نظارتی را دریافت کند.

کانادا

کانادا از دیگر کشورهای سازگار با رمزارزها و توکن‌های بهادار است. گرچه عرضه این توکن‌ها در قالب STO در این کشور هنوز با ابهاماتی روبه‌رو است؛ اما این کشور پهناور، از یک نظام حقوقی باثبات برخوردار است و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک با صدور مجوز فعالیت برای صرافی‌های میزبان STO موافقت کند.

ایالات متحده آمریکا

گرچه آمریکا از جمله کشورهایی است که به قوانین سخت‌گیرانه در حوزه مالی معروف است؛‌ اما شاید بتوان توکن‌های بهادار را ذیل برخی از معافیت‌های قانونی مرتبط با تأمین سرمایه جمعی گنجاند. در مجموع، ایالات متحده دارای آزادترین بازارهای مالی جهان است و به‌وطور کلی، کشور مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکار و خلق نوآوری به حساب می‌آید.

سوئیس

سوئیس از دیگر کشورهایی است که با همواره با آغوش باز، پذیرای نوآوری‌های مختلف در حوزه امور مالی بوده است. شهر زوگ این کشور با برپایی «کریپتو ولی» (Crypto Valley)‌ یا دره کریپتو به تقلید از سیلیکون ولی، به قلب تپنده اروپا برای توسعه فناوری بلاک چین بدل شده است. نهادهای نظارتی سوئیس هم پیشگام تدوین چارچوب‌های مقرراتی برای حوزه رمزارزها بوده‌اند و پیش از دیگر کشورها دست به تصویب قوانین برای فعالیت‌ برگزارکنندگان رویدادهای ICO و STO زده‌اند.

چگونه توکن بهادار بخریم؟

خریداری توکن بهادار به دو روش اصلی امکان‌پذیر است: ۱- خرید در رویداد STO و ۲- خرید از یک صرافی سازگار با توکن‌های امنیتی مانند مزدکس

خرید توکن‌های بهادار از طریق STO

شرکت در یک STO درست مشابه با مشارکت در یک رویداد ICO است. در این رویداد، هر کاربری می‌تواند توکن‌ها به‌طور مستقیم از وب‌سایت یک پروژه خریداری کند. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، توکن‌های بهادار از پشتیبانی قانونی نهادهای نظارتی برخوردارند؛ بنابراین دارنده آن‌ها می‌تواند از درآمد و سود ناشر آن‌ها بهره‌مند شود.

رویدادهای STO به‌طور معمول در بستر پلتفرم‌های مبتنی بر ATS (سامانه‌های معاملاتی جایگزین)‌ از جمله «پلی مث» (Polymath)، «اسوارم» (Swarm) و «هاربر» (Harbor) برگزاری می‌شوند. هر شرکت یا ناشری که قصد برگزاری STO و عرضه توکن بهادار دارد، باید پیش از هر کاری، مجموعه‌ای از فرایندهای حقوقی و فنی را طی کند. توکن‌های بهاداری که با این روش عرضه می‌شوند، با الزامات قوانین شناخت مشتری (KYC) و مبارزه با پولشویی (AML) و همچین مقررات بالادستی کشور محل سکونت سرمایه‌گذاران تطابق دارند. برای مثال، آن دسته از توکن‌های بهاداری که بر پایه استاندارد ST-20 پلتفرم پلی‌مث عرضه می‌شوند، می‌توانند به‌گونه‌ای عرضه شوند که شهروندان برخی از کشورها قادر به خریداری آن‌ها نباشند.

جمع‌بندی

بدون هیچ تردیدی، توکن‌های بهادار می‌توانند قواعد بازی را در صنعت مالی به هم بزنند. این دارایی‌های نوظهور گرچه بر پایه بلاکچین ساخته می‌شوند؛ اما از نظر ماهیت و عملکرد، بسیار شبیه به اوراق بهادار سنتی هستند.

آنچه هنوز توسعه توکن‌های بهادار را با اما و اگر مواجه کرده، فقدان چارچوب‌های مقرراتی موثر است. نهادهای قانونی باید هرچه سریع‌تر آستین‌ها را بالا بزنند و قوانین مناسبی را برای عرضه و دادوستد این توکن‌ها تدوین و اعمال کنند. برخی از فعالان حوزه رمزارزها پیشنهاد داده‌اند که از ظرفیت قراردادهای هوشمند برای تنظیم‌گیری توکن‌های بهادار استفاده شود.

در حال حاضر، پروژه‌های بسیاری در اکوسیستم رمزارزها با محوریت توکن‌های بهادار راه‌اندازی شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به «ریون کوین» (Ravencoin) و «لیکویید» (Liquid) اشاره کرد.

اگر توکن‌های بهادار بتوانند وعده‌های بلندپروازانه خود را محقق کنند، انتظار می‌رود هزینه‌های جاری و عملیاتی نهادهای مالی به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا کند. علاوه‌براین، گسترش پذیرش توکن‌های بهادار می‌تواند به‌تدریج زمینه را برای ادغام فزاینده بازارهای مالی دیرپا و بازار ارزهای دیجیتال فراهم کند.