صندوق سرمایه گذاری؛ ابزاری مهم برای ورود به بازار سهام

سرمایه‌گذاری یکی از مهمترین تصمیماتی است که هر فردی در زندگی خود می‌گیرد. به همین دلیل، شناخت گزینه‌های مناسب و پربازده نقش مهمی در زندگی اقتصادی و مالی افراد دارد. سرمایه‌گذاری می‌تواند به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم صورت گیرد که یکی از روش‌های غیر مستقیم سرمایه‌گذاری در بورس و معامله صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم تنوع بسیار بالایی دارند و هم شما می توانید با انتخاب صحیح آنها ارزش سرمایه خود را در شرایط مختلف بازار حفظ کنید. در این مقاله صندوق‌های سرمایه‌گذاری را به صورت کامل شرح خواهیم داد و با مزایا و معایب این ابزار مالی بیشتر آشنا خواهیم شد.

صندوق سرمایه گذاری چیست؟

می‌توان گفت صندوق سرمایه گذاری یک ابزار مالی است که به شما کمک می‌کند بدون داشتن تخصص بالا در بازار، بتوانید وارد بازار‌های مختلف شوید. این گزینه برای افرادی که وقت یا دانش لازم برای رصد بازارها را ندارند، بسیار کاربردی است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری منابع مالی افراد مختلف را دریافت کرده و با استفاده از تخصص خود، مبالغ بدست آمده را در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها انواع گوناگون و ویژگی‌های مختلفی دارند و نحوه سرمایه‌گذاری در آن‌ها با هم متفاوت است. شما در ایران به دو شکل می‌توانید صندوق های سرمایه گذاری را معامله کنید:

 صندوق‌های بورسی که به صورت ETF عرضه می‌شوند را می توانید از طریق کارگزاری‌ها یا مزدکس خرید و فروش کنید. برخی صندوق های سرمایه‌گذاری هم فقط از طریق وب سایت خودشان صدور یا ابطال می‌شوند.

انواع صندوق سرمایه گذاری

صندوق های سرمایه گذاری را می‌توان از نظر ترکیب دارایی به دسته‌بندی‌های متفاوتی تقسیم کرد که هر کدام می‌توانند مزایا و معایب خود را داشته باشند. در این قسمت شش نوع صندوق های مهم را باهم بررسی خواهیم کرد:

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت

این صندوق‌ها شرایط سرمایه‌گذاری را از نظر ریسک و بازدهی برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه افراد مبتدی، مساعدتر می‌کنند. به دلیل اینکه اکثر افرادی که در این صندوق‌ها سرمایه گذاری می کنند افراد محتاطی هستند، صندوق درآمد ثابت سرمایه خود را به اوراق با درآمد ثابت مثل سپرده‌های بانکی و یا اوراق مشارکت اختصاص می‌دهد و به همین دلیل ریسک پایین‌تری نسبت به انواع دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد. این صندوق‌ها مناسب افرادی هستند که اهل ریسک بالا نبوده و در قبال آن انتظار دارند سود تضمین‌شده‌ عایدشان شود. علاوه بر سود تضمینی و ثابت، نباید از نقدشوندگی بالای این دسته از صندوق‌ها غافل شد. واحدهای صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت به نسبت دیگر صندوق‌ها با سرعت بیشتری به پول نقد تبدیل می‌شوند. برخی از صندوق های درآمد ثابت عبارتند از:

صندوق درآمد ثابت نوع دوم کارا

صندوق درآمد ثابت افرا

صندوق درآمد ثابت آرمان آتی کوثر

صندوق سرمایه گذاری مختلط

این صندوق‌ها حداقل 40% و حداکثر 60% از دارایی خود را در سهام و مابقی را در سپرده بانکی و اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. در زمان‌هایی که اقتصاد کشور با رونق همراه است این دسته از صندوق‌ها، سود خوبی عاید سرمایه‌گذاران می کنند. با توجه به نوع سرمایه‌گذاری، این صندوق‌ها در حد وسط صندوق‌های سهامی و درآمد ثابت به لحاظ سطح ریسک و بازده قرار می‌گیرند. (درشرایط صعودی بازار بورس به طور معمول کمتر از صندوق‌های سهامی سود کرده و در شرایط نزولی  انتظار می‌رود ضرر کمتری داشته باشند). صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. از آنجایی که بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری ضامن نقدشوندگی دارند، شما می‌توانید هر زمان که نیاز داشتید، اقدام به فروش و نقد کردن سرمایه خود کنید. این نوع صندوق ها مناسب افرادی هستند که می‌توانند تحمل ریسک بیشتری نسبت به صندوق های درآمد ثابت داشته باشند.

صندوق سرمایه گذاری سهامی

این صندوق‌ها همانطور که از اسمشان پیداست عمده دارایی خود را بین سهم های مختلف بورسی تقسیم می کنند. با توجه به ترکیب دارایی این صندوق‌ها نمی توان سود مشخص و ثابتی برای آن در نظر گرفت. صندوق‌های سهامی توسط متخصصان و تحلیلگران حرفه‌ای بازار مدیریت می‌شوند و مدیران صندوق متعهد می‌شوند که حافظ منافع و دارایی سرمایه‌گذاران باشند. آن‌ها از تجربه‌های خود برای تحلیل بازار استفاده کرده و سعی دارند ترکیب دارایی پر سودی انتخاب نمایند. همین مساله موجب می‌شود تا در زمان‌هایی که بازار با اصلاح رو به رو می شود با اصلاح پرتفوی و تبدیل دارایی‌ها به سهام شرکت‌هایی با ریسک کمتر، دارایی‌های صندوق با اصلاح کمتری مواجه شوند. بدهیست که این نوع صندوق‌ها مناسب افرادی است که تحمل ریسک بالایی دارند. این صندوق‌ها در مقایسه با خرید مستقیم در بازار بورس انتخاب بهتری می باشند چرا که در این روش از تجربه‌های حرفه‌ای‌های بازار برای سرمایه‌گذاری استفاده خواهید کرد. با این اوصاف، اگر به دنبال کسب سود بالا، بدون نیاز به صرف زمان و دانش تخصصی در معاملات سهام هستید، صندوق‌های سهامی می‌توانند گزینه بسیار مناسبی برای شما باشند.

صندوق سهامی مفید (توان)

صندوق سهامی زرین نهال ثنا

صندوق سرمایه گذاری کالایی

صندوق‌های کالایی نوعی صندوق سرمایه گذاری هستند که منابع مالی آن‌ها به‌جای اینکه در سهام یا سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری شود، صرف سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالا می‌شود. انتظار نداشته باشید که با خرید صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر کالا، به صورت فیزیکی کالا برای شما خریداری شود، در این روش شما از طریق گواهی سپرده کالا، قرارداد‌های آتی و اختیار معامله وارد بازار خواهید شد. این صندوق‌ها می‌توانند مبتنی بر قیمت محصولات کشاورزی، فلزات صنعتی، نفت و فلزات گران‌بها باشند. اضافه‌کردن کالاها به سبد سرمایه‌گذاری امکان تنوع‌بخشی بیشتری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند و می‌توانند به کاهش نوسانات سبد سرمایه‌گذاری منجر شود. کالاها همچنین می‌توانند به عنوان سپری برای محافظت در مقابل تورم باشند. در حال حاضر، از میان کالاهای مختلف، صندوق‌های مبتنی بر نفت خام و فلزات گران‌بها (شامل طلا و نقره)، بیشترین محبوبیت را بین سرمایه‌گذاران را دارند. نوسانات قیمتی این کالاها در بازارهای جهانی نسبتاً زیاد بوده و به دنبال آن بازار این کالاها از نقدینگی بالایی برخودار است. همچنین برای این کالاها در بازارهای جهانی تقاضای فیزیکی زیادی وجود دارد. صندوق‌های کالایی می‌توانند نیاز افراد برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس کالا را تامین کنند و از فرصت سود‌دهی آن بهره ببرند.

صندوق کالایی زعفران سحرخیز

صندوق کالایی طلای لوتوس

صندوق سرمایه گذاری جسورانه 

این صندوق‌ها در طرح‌ها و شرکت‌های تازه تأسیس سرمایه‌گذاری می‌کنند. براساس مقررات سرمایه‌گذاری، معمولاً ترکیب دارایی صندوق جسورانه بین ۵۰ تا ۶۰ درصد در پروژه‌های نوپا و مابقی به سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمد ثابت اختصاص می‌یابد. هدف صندوق‌های جسورانه نه تنها دریافت بازدهی بالا در سرمایه‌گذاری، بلکه بهبود شرایط کارآفرینی، توسعه فناوری و بهبود شرایط اشتغال در کشور هم است. صندوق‌های جسورانه بازدهی بالایی دارند زیرا یک کسب‌وکار آنلاین نوپا در بدو امر، رشد بالایی دارد و طبیعی است که سرمایه‌گذار را هم به سود خوبی می‌رساند؛ اما در نقطه مقابل، این سرمایه‌گذاری می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد چون به همان نسبت ممکن است پروژه شکست خورده و سرمایه‌گذار هم ضرر کند. با توجه به این نکات این نوع صندوق‌ها مناسب افرادی است که می‌توانند متحمل ریسک بالایی شوند. برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه مشابه اغلب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، باید از طریق دفاتر مورد تایید این صندوق‌ها و یا وب سایت رسمی صندوق اقدام شود. البته بعضی از صندوق‌های جسورانه به صورت (ETF) و یا قابل معامله در بازار بورس فعالیت می‌کنند.

فرا صندوق ها 

در این نوع صندوق‌ها به جای اینکه دارایی در سهام، طلا، اوراق و … سرمایه‌گذاری شود، بر روی صندوق های سرمایه گذاری دیگر با سبد دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌‌شود. در صورتی که شما دانش کمی نسبت به صندوق های سرمایه‌گذاری دارید و تمایل دارید در چند صندوق مختلف سرمایه‌گذاری کنید، این گزینه مناسب شماست. شما برای مدیریت کردن سرمایه‌‌ خود باید چند صندوق را بررسی می‌کردید و بعد از انتخاب صندوق‌های مناسب، عملکرد آن‌ها را هم زیر نظر می‌گرفتید. اما با سرمایه‌گذاری در فراصندوق، تمام این مسئولیت‌ها را روی دوش یک مدیر که دانش و تجربه کافی دارد، می‌گذارید و نیازی به صرف وقت و انرژی ندارید. مزیت دوم این صندوق، امکان ورود شما به صندوق‌های خاصی است که در حالت عادی امکان معامله آن‌ها را نخواهید داشت. به دلیل حجم بالای سرمایه فراصندوق‌ها هزینه‌هایی از قبیل تحلیل، بررسی، خرید و فروش و سایر هزینه‌ها در‌بین سرمایه گذاران سرشکن شده و برای سرمایه گذار صرفه جویی زیادی به همراه خواهد داشت.

صندوق در صندوق ترنج (تمشک)

مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری

تا اینجا انواع صندوق سرمایه گذاری و تفاوت‌هایشان را بررسی کردیم. در این قسمت به مزایا و معایب این نوع سرمایه‌گذاری اشاره خواهیم کرد:

مزایای صندوق های سرمایه گذاری

تنوع بخشی و کاهش ریسک: معامله‌گران حرفه‌ای بورس، معمولا بخشی از دارایی خود را در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. شما محدودیتی برای انتخاب صندوق نخواهید داشت و می‌توانید با استفاده از چند صندوق در بخش بزرگی از بازار سرمایه‌گذاری کنید. بیشتر افراد ناآشنا با بازارهای مالی، برای تقسیم دارایی و کنترل ریسک دچار مشکل می‌شوند. اما با تقسیم سرمایه بین انواع صندوق سهامی، طلا و… به راحتی می‌توان این کار را انجام داد.

تحلیل رایگان بازار: یادگیری مهارت‌های بورسی و تکنیک‌های معامله‌گری نیاز به صرف زمان و هزینه دارد و حتی در صورت برخورداری از دانش لازم، حضور روزانه در بازار یکی از چالش‌های افراد پرمشغله است. صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری حجم قابل توجهی از دارایی کاربران را به خود اختصاص می‌دهند؛ بنابراین امکان به خدمت گرفتن افراد حرفه‌ای و متخصص برای تحلیل و رصد بازار فراهم شده است. 

نقدشوندگی بالا: واحدهای صندوق سرمایه گذاری نقدشوندگی بالایی دارند و در شرایط نامناسبِ بازار، امکان فروش و تبدیل آن‌ها به پول نقد وجود دارد. همچنین برای خرید و فروش واحدها، نیاز به دانش تخصصی، تخمین زمان مناسب و… نیست.

تنوع بالا: تنوع زیاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و درصد ریسک متفاوت آنها به سرمایه‌گذار امکان مقایسه و انتخاب می‌دهد. شما می‌توانید با توجه به شرایط منطقه خود و میزان ریسک، استراتژی های معاملاتی مختلفی در بازار استفاده کنید.

امکان ورود به بازار با حجم کم: امکان شروع سرمایه‌گذاری با مبالغ کم به وسیله خرید واحدهای صندوق وجود دارد. شما در مزدکس حتی با سی هزار تومان می توانید معاملات خود را در بازار صندوق های سرمایه گذاری مزدکس، آغاز کنید.

معایب صندوق های بورسی 

عدم تسلط بر سرمایه گذاری: اگر به عنوان یک معامله‌گر حرفه‌ای در بازار فعالیت داشته باشید احتمالا نقش نداشتن در روند معاملات برایتان خوشایند نخواهد بود. مدیران صندوق مطابق با اولویت‌های خود، دارایی‌های صندوق را مدیریت می‌کنند و شاید تصمیمات آنها هم جهت با استراتژی معاملاتی شما نباشد.

تاخیر در صدور و ابطال: در صندوق‌هایی که از طریق صدور و ابطال معامله می‌شوند روند معاملات ممکن است با تاخیر انجام شود. البته توجه داشته باشید صندوق های سرمایه گذاری عرضه شده در مزدکس به صورت آنی قابل خرید و فروش هستند و تسویه‌ها نیز در کمترین زمان ممکن انجام می‌شود.

نداشتن حق رای: در بازار بورس، صاحبین سهم حق دارند در کلیه مجامع عمومی حاضر شده و با دادن رای در اداره امور شرکت دخالت کنند. اما به هنگام خرید واحدهای صندوق سرمایه گذاری امکان شرکت در مجامع بورسی، حق رای در این مجامع و برخورداری از سود نقدی برای سرمایه‌گذار وجود نخواهد داشت.

کلام آخر

در این مقاله به صورت کامل با انواع صندوق های بورسی و مزایا و معایب آنها آشنا شدیم. از آنجایی که صندوق های بورسی امکان تنوع بخشی به سبد دارایی را مهیا می‌سازد، شناخت انواع صندوق سرمایه گذاری، نحوه انجام معاملات و آشنایی با مزایا و معایب آنها برای افراد فعال در بازارهای سرمایه یک ضرورت به حساب می‌آید. نکته‌ای که در ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری باید به آن دقت داشت، این است قبل از ورود به بازار نوع صندوق‌ها، شرایط بازار و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار به صورت کامل بررسی شود.

به نظر شما کدام صندوق سرمایه گذاری در سال 1402 بیشترین بازدهی را در بازار ایران خواهد داشت؟