وب ۳ چیست؟ معرفی کامل اینترنت نسل سوم

احتمالا تا کنون نام نسل سوم اینترنت یا همان وب 3 را شنید‌ه باشید. نسل سوم اینترنت WEB3 بزودی انقلاب عظیمی در زمینه شخصی‌سازی و غیرمتمرکز کردن اطلاعات کاربران بوجود می‌آورد. در نسل‌های گذشته وب، بیشتر اطلاعات کاربران دست شرکت‌های خاصی مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت، متا و… بود، اما در نسل سوم، شما مالک همه چیز خواهید شد. در این مقاله از آکادمی مزدکس به تمام سوالات شما در رابطه با این فناوری پاسخ می‌دهیم و با جزئیات به شما خواهیم گفت که وب 3 چیست.

آشنایی با وب ۱

قبل از آشنایی با مفهوم وب 3 بایستی با نسل‌های قبلی وب آشنا شویم. دانشمندی بریتانیایی به نام تیموتی برنرز در سال ۱۹۸۵ با ذهنیت انتقال تمام مفاهیمی که تاکنون به صورت سنتی روی کاغذ آمد‌ه است به دنیای دیجیتال، مفهومی به نام وب را ابداع کرد. این پدید‌ه شروع جنبشی در میان تمامی افراد و شرکت‌ها بود. به شکلی که اطلاعات کسب‌وکارها و خدمات خود را به دنیای وب وارد کنند. این جنبش، کاربران را با حجم انبوهی از اطلاعات روبه‌رو کرد که پیش از آن، دسترسی به چنین بانک اطلاعاتی‌، را تجربه نکرده‌ بودند.

دسترس‌پذیری و انتقال اطلاعات تا حدی در سطح عموم افراد متداول شد. تا جایی که جمله «چیزی که در اینترنت نیست، وجود ندارد.» تبدیل به جمله‌ای ساختارشکنانه در بین مردم شد.

با وجود اینکه  وب ۱ سرآغاز فرایند دیجیتالی شدن اطلاعات بود، اما این فرایند محدود به بازه‌زمانی مشخصی نیست و هم‌چنان در حال تکامل است. 

آشنایی با وب ۲

تا به اینجا با مفهوم وب 1 آشنا شدید. در ادامه شما را با وب 2 آشنا می‌کنیم تا بعد از آن به خوبی درک کنید که وب 3 چیست. مفهومی به نام نرم‌افزار در وب۱ معنا نداشت و عدم تعامل‌پذیری بزرگ‌ترین نقطه ضعف نسل اول اینترنت بود. کاربران با حجم زیادی از اطلاعات طبقه‌بندی نشده روبه‌رو بودند. اطلاعاتی که هیچ بازخورد و دیدگاهی در خصوص آن‌ها وجود نداشت. فضای اینترنت تا قبل از نسل دوم، به دو بخش سازندگان و خوانندگان وب تقسیم می‌شد.

تعامل کاربران با وب‌سایت‌ها و سپس با یکدیگر در  وب ۲ آغاز شد. نرم‌افزارهای مبتنی بر وب، انقلاب بزرگی را در سراسر جهان به پا کردند تا جایی که قالب روابط و ساختارهای اجتماعی را نیز تغییر دادند. شبکه‌های اجتماعی از برجسته‌ترین مثال‌هایی هستند که در این نسل می‌توان به آن‌ها اشاره کرد. در فضای کنونی وب، محدودیتی در ارتباط افراد با یکدیگر وجود ندارد و تعامل تمامی افراد به صورت آزادانه با یکدیگر میسر است.

آن چیزی که اکنون وب ۲ را به تغییر واداشته است، ذخیره‌سازی اطلاعات و داده‌های افرادی است که در این بستر فعالیت می‌کنند. اکنون نهادهای بزرگ فناوری با تکیه بر همین اطلاعات جمع‌آوری شد‌ه از ارتباطات میان افراد قدرت بی‌مثالی را به دست آورد‌ه‌اند. باید بگوییم کم‌تر نهادی توان رقابت در این زمینه را با آن‌ها دارد. 

وب ۳ چیست؟

برای پاسخ به اینکه وب 3 چیست باید بگوییم تجمع و تمرکز داد‌ه‌ها در بانک‌های اطلاعاتی چندین شرکت، از جمله گوگل، مایکروسافت، متا (فیسبوک)، آمازون و… گاها وضعیت نگران کنند‌ه‌ای را می‌تواند به وجود بیاورد. در نسل‌های پیشین دنیای وب، تبادل ارزش و اطلاعات، نیازمند وجود یک واسط بود. 

نسل سوم اینترنت که آن را با وب ۳ نیز می‌شناسیم، هدف بزرگی را دنبال می‌کند و این هدف غیرمتمرکز بودن است. تمرکز اطلاعات در نسل پیشین، مفهومی به نام ارزش را، به انحصار همان نرم‌افزارهای فعال در بستر وب درآورد.

به زبانی ساده‌تر، هنگامی که شما در یک بازی کامپیوتری،‌ مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را انجام دهید و برای خود خلق ارزش کنید، مادامی که این ارزش در بستر نسل دوم، به صورت متمرکز در اختیار نهادهای سازنده باشد، تمامی فعالیت‌ها و اطلاعات حساب‌های شما در یک شب می‌تواند ناپدید و بی‌ارزش شود و هیچ تضمینی در وب۲ ارائه نمی‌شد. از همین رو وب ۳ را با نام اینترنت ارزش نیز می‌شناسند.

به‌واسطه فراهم‌شدن شرایطی برای ذخیر‌ه‌سازی و انتقال غیرمتمرکز داد‌ه‌ها، این نخستین بار است که امکان انتقال یک ارزش بدون وجود هیچ واسطه‌ای میسر شده است. 

ویژگی‌ها و کاربردهای وب ۳ چیست؟

غیرمتمرکز بودن و انتقال ارزش، پایه‌های نسل سوم دنیای وب هستند که مزیت‌های دیگری که می‌شناسیم، از این دو ویژگی مشتق می‌شوند. انتقال ارزش بدون نیاز به حضور نهادهای واسط، مفهومی به اسم مالکیت را به‌وجود می‌آورد. در گذشته، این پدیده را در فضای اینترنت تجربه نکرده بودیم.

برای مثال حساب کاربری شبکه‌های اجتماعی‌ که اکنون شما در اختیار دارید، به دلیل ماهیت متمرکز این نرم‌افزارها، تنها یک محیط اجار‌ه‌ داد‌ه‌ شد‌ه به شما هستند و شما مالکیت تام بر حساب خود ندارید. معادلات و قواعد حاکم بر فضای وب، با نسل سوم متفاوت خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که به زودی شاهد یک انتقال قدرت از نهادهای واسط به کاربران خواهیم بود.

ارتباط بین هوش مصنوعی و وب ۳ نسل سوم اینترنت

از دیگر ویژگی‌های سومین نسل اینترنت، قابلیت همکاری آن با هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است. در این خصوص ما با پدیده‌ای به نام وب معنایی (Semantic Web) روبرو هستیم. 

وب معنایی به فضایی از وب گفته می‌شود که قابلیت درک متون را داشته باشد. فضایی که از این ویژگی‌ برخوردار است، مفاهیمی که توسط افراد نوشته شد‌ه‌ را تحلیل می‌کند و در راستای ارائه بهتر خدمات، بر اساس نتایج تحلیل خود،‌ می‌تواند تصمیم‌گیری کند. برای مثال در وب معنایی اگر شما در یک مقاله به مفهوم بلاکچین برخورد کنید و پیش‌تر نیز مطالعاتی در خصوص بیت‌کوین انجام داد‌ه‌ باشید، تلاش می‌کند تا مفهوم بلاکچین را در قالب بیت‌کوین به شما توضیح دهد. 

کاربردهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین آن‌قدر گسترد‌ه و پیچید‌ه است که شاید هم اکنون درک واضحی از آن نداشته باشیم و در گذر زمان به سازوکارهای بنیادین آن پی ببریم. به طور خلاصه در Web 3 شما با فضایی هوشمند طرف هستید که ظرفیت‌ یادگیری بی‌انتهایی دارد و رفتارهای شما را تحلیل می‌کند. 

ارتباط بین بلاکچین و وب 3 چیست؟

در توضیح بهتر اینکه وب 3 چیست باید به ارتباط این مفهوم با بلاکچین اشاره کنیم. هم‌اکنون در دنیای غیرمتمرکز بلاکچین با مفهومی به نام سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) روبرو هستیم. در این سازمان‌ها قوانین به شکل متفاوتی از قالب سنتی خود وضع شده‌اند. قانون‌گذاری در DAOها تماما بر عهده کاربران و اجماع افراد قرار دارد. این قوانین پس از به تصویب رسیدن در قالب قراردادهای هوشمند به اجرا گذاشته می‌شوند و هیچ فرد یا گروهی، بدون اجماع دوباره تمامی اعضا، توانایی لغو یا تغییر آن‌ها را ندارد.

به‌طور کل تمرکزگرایی عاملی بود‌ه‌ که هموار‌ه یکی از اصلی‌ترین موانع برای رسیدن به نسل سوم اینترنت بوده است؛ اما بلاکچین با ارائه اینترنت غیرمتمرکز زیرساخت‌های شکل‌گیری وب۳ را فراهم آورده است. 

وب گردی در وب ۳

تجربه وب گردی در وب ۳ بسیار متفاوت‌تر از چیزی خواهد بود  که تا کنون تجربه کرده‌ایم. این تفاوت چشم‌گیر از آن‌جایی می‌آید که نسل سوم اینترنت، توانایی درک کلمات و مطالب را دارد. تصور کنید با فناوری‌ روبه‌رو هستید که کلمات منتشر شد‌ه از جانب شما را می‌فهمد. بر اساس تحلیل‌های رفتاری و شخصیتی‌ که از شما دارد، می‌تواند تحلیل کند که شما متن خود را با چه روحیه و ادبیاتی نوشته‌اید. مطابق‌ با همین رفتارشناسی، وب‌گردی‌های شما هدف‌مندتر از همیشه خواهد بود. تنها مطالبی به شما نشان داد‌ه خواهد شد که با ذهنیت و افکار شما همخوانی و همسویی دارد. شاید بتوان مهم‌ترین هدف توسعه این ابزار را، بهینه‌سازی جست‌وجوهای کاربران عنوان کرد. 

وب ۳ چه نوآوری‌هایی دارد؟

هنگامی که در دو دهه گذشته، انتقال از وب ۱ به وب ۲ را تجربه می‌کردیم، هیچ‌گاه چنین فضایی را متصور نمی‌شدیم. ویژگی‌هایی که اکنون فضای Web در اختیار ما می‌گذارد، به مرور زمان به تکامل رسید‌ه است و فرایند پر پیچ و خمی را برای رسیدن به این نقطه طی کرد‌ه است. اکنون نیز تصورات ما از نسل سوم، محدود به حدسیات و پیش‌بینی‌ها می‌شود و آن چه در عمل با آن روبه‌رو هستیم، تنها مقدمه‌ای بر ظرفیت‌های بی‌شمار این فناوری است.

طبق تحلیل‌ها و بررسی‌ها، نوآوری‌هایی قابلیت پیاده‌سازی روی Web3 ٰرا خواهند داشت که مبتنی بر یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی باشند و از این ابزار در جهت ارائه خدمات بهره ببرند. تفاوتی که خدمات ارائه در بستر وب۳ با نسل‌های پیشین خود خواهد داشت، قابلیت شخصی‌سازی تجربیات کاربران است. 

دنیای کنونی اینترنت، مجموعه‌ای از اطلاعات طبقه‌بندی شد‌ه است که افراد بایستی در میان این طبقه‌بندی‌ها به دنبال مطالب و محتواهای مورد علاقه خود بگردند. با وجود دسته‌بندی اطلاعات و راحت‌تر شدن فرایندها به نسبت نسل اول، هنوز این فرایند تکامل ادامه دارد و نوآوری‌های آتی این حوزه، تمرکز بالایی را در حوزه شخصی‌سازی محتوا خواهند داشت. 

چالش‌های وب ۳

در راستای هر تغییر و تحولاتی، ابهامات و پرسش‌های متعددی نیز به وجود می‌آید. شاید از چالش‌هایی اساسی‌ که اکنون با آن روبه‌رو هستیم، چیزی خارج از فناوری نسل سوم اینترنت باشد. این چالش به تفاوت عمده میان وب ۳ با نسل‌های پیشین خود باز می‌گردد. به‌هنگام توسعه نسل‌های پیشین، ما با پدیده‌ای به نام بازار رمزارزها طرف نبودیم و تنها حوزه فعالیت وب‌های پیشین، در همان زمینه فناوری بود. اما Web3 هم‌گام با بازار دارایی‌های دیجیتال شد‌ه است و اکنون تمامی پروژه‌های این نسل در بازار‌های کریپتو نیز فعالیت دارند. این هم‌زمانی فعالیت این دو پدیده با یک‌دیگر گاها باعث بروز مشکلات عدیده‌ای می‌شود. در موارد بسیاری شاهد این مسئله بوده‌ایم که پروژه‌ای از نظر فنی و زیرساختی به خوبی در حال انجام فعالیت است،‌ اما به سبب حضور در بازارهای مالی و ماهیت نوسانی این بازارها، با ریزش‌های پیش‌بینی نشده‌ای روبرو می‌شوند و روند فعالیت پروژه را دچار اختلال می‌کنند.  

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم، دیدگاه جامعی را از نسل‌های متفاوت وب بررسی کنیم. با این حال حقیقتی که نباید از آن چشم‌پوشی کرد، عدم تطابق دیدگاه افراد در خصوص ماهیت و چشم‌انداز Web3 است. تحولاتی که حتی می‌توانیم آن را انقلابی در عرصه فناوری بنامیم، زمان بیش‌تری را برای نشان دادن ماهیت اصلی خود به ما، نیاز دارد. در طول گذر زمان،‌ ما نیز می‌توانیم با تحقیق و بررسی‌های مناسب و کافی، به آگاهی لازم برسیم و در صورت تمایل از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های وب۳، کسب درآمد کنیم. با این وجود آن چیزی که اکنون در مرکز توجهات قرار گرفته است،‌ فناوری نوآورانه‌ای است که به ما ارائه می‌دهد.