توکن بهادار و توکن کاربردی؛ تفاوت در چیست؟

حتماً بارها دیده‌اید که بسیاری از توکن‌ها، با تصمیم قانونگذاران «غیرقانونی» تلقی شده‌اند که این نویدبخش مشکلات زیادی برای استارتاپ‌های بلاکچینی و احتمالاً سرمایه‌گذاران آنهاست. به عنوان مثال در تابستان 2017، کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) طی گزارشی درخصوص استارتاپ بلاکچین The DAO توکن‌های این پروژه را به جای توکن کاربردی، شکلی «دیجیتالی» از اوراق بهادار دانست و تصمیم گرفت صدور و فروش آنها مطابق با قانون بورس اوراق بهادار سال 1934 و سایر قوانین رگولاتوری بازار اوراق بهادار ایالات متحده باشد. 

اما تفاوت توکن‌های بهادار با توکن‌های کاربردی در چیست؟ با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.

از آزمون هاوی چه می‌دانید؟

بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، کمیسیون بورس و اوراق بهادار تنها به بیانیه‌ها محدود نشد و تحقیقات گسترده‌ای را در مورد فعالیت‌ همه شرکت‌هایی تخصیص سرمایه انجام داده بودند، آغاز کرد. پس از این اتفاق چندین استارتاپ، پس از صحبت با SEC تصمیم گرفتند پول جمع‌آوری شده خود را به سرمایه‌گذاران بازگردانده و بدون اینکه اقدامات آنها رسانه‌ای شود، جریمه‌ای را پرداختند.

آزمون هاوی در حقیقت پرسشنامه‌ای است که برای اولین بار توسط دادگاه عالی ایالات متحده در سال 1946 در فلوریدا مطرح شد. با این آزمون، دادگاه تشخیص داد که آیا خرید یک دارایی، یک قرارداد سرمایه‌گذاری است یا خیر؟ سپس به دلیل رویه قضایی،  این به یک قاعده کلی تبدیل شد. آزمون هاوی شامل چهار سوال است:

1. آیا شما پول سرمایه‌گذاری می‌کنید؟

2. آیا انتظار دارید از سرمایه‌گذاری خود سود ببرید؟

3. آیا شما پول را در یک شرکت سهامی عام سرمایه‌گذاری کرده‌اید؟

4. آیا سود حاصل از اقدامات اشخاص ثالث دریافت خواهد شد؟

با توجه به SEC، در مورد توکن ها و ارزهای دیجیتال، این 4 سوال را می‌توان به ۲ سوال کاهش داد:

1. آیا توکن به دارندگان خود فرصتی برای تامین مالی یک استارت‌آپ بلاکچینی و حق سهم در سود، مالکیت بخشی از دارایی، و یا حق مدیریت استارتاپ را می‌دهد؟

2. آیا سرمایه‌گذاران در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند که سود آن از فعالیت اشخاص ثالث (و نه سرمایه گذاران) حاصل می‌شود؟

اگر پاسخ به یکی از این سؤالات مثبت باشد، SEC احتمالاً دارایی دیجیتال مربوطه را به عنوان یک اوراق بهادار می‌شناسد و می‌خواهد صدور و فروش آن مطابق با قوانین دولتی قابل اجرا در اوراق بهادار کلاسیک باشد. (مانند اسکناس، اوراق قرضه، سهام، و غیره.)

توکن کاربردی (Utility token) چیست؟

توکن کاربردی توکنی است که کاربران با کمک آن به ابزار (یا خدمات) یک پلتفرم بلاکچینی دسترسی پیدا می‌کنند. این توکن‌ها هیچ گونه منفعت مالی را به کاربران خود وعده نمی‌دهند، یعنی به زمین، اموال یا سایر دارایی‌های شرکت حقوق مالکیت نمی‌دهند و مشابه یا جایگزین قراردادهای اعطای وام نیستند. در حال حاضر، توکن‌های کاربردی رایج ترین نوع کوین‌ها هستند.

قیمت توکن‌های کاربردی در طول عرضه اولیه کوین (ICO) توسط صدور کننده (خودسرانه یا بر اساس تجزیه و تحلیل اقتصادی) تعیین می‌شود. قیمت آنها پس از ورود به صرافی، تحت تاثیر عرضه و تقاضا تغییر می‌کند. اگر پروژه‌ای مورد تقاضای کاربران باشد، خرید آن افزایش و بنابراین ارزش آن در بازار بالا می‌رود.

کوین‌هایی مانند استلار، تراست ولت توکن و اتریوم نمونه‌های عالی از توکن‌های کاربردی هستند. به عنوان مثال اتریوم هیچ سود حاصل از فروش یا سود سهام خود را وعده نداده است، اما می‌توان از آن برای ایجاد قرارداد هوشمند در بلاکچین اتریوم استفاده کرد. استلار و تراست ولت هم از توکن خود برای پرداخت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.

علاوه بر این، خدمات و فروش توکن‌های کاربردی تحت نظارت SEC قرار نمی‌گیرند، بنابراین اکثر استارتاپ‌های بلاک‌چینی از این نوع کوین‌ها برای تامین مالی پروژه‌های خود استفاده می‌کنند.

توکن بهادار (Security Token) چیست؟

توکن بهادار یک ابزار مالی است که کارکرد اصلی آن کسب سود از طریق افزایش قیمت دارایی و یا فعالیت اشخاص ثالث است. توکن‌های اوراق بهادار به دارندگان خود این حق را می‌دهند که در سود، سرمایه شرکت، دارایی‌ها یا سهام، پرداخت وام و غیره مشارکت کنند. نمونه ای از توکن‌های بهادار tZERO، Pinkdate، Bibox، Polymath و ICONOMI هستند.

به عنوان مثالtZERO پلتفرمی است که استارت‌آپ‌های بلاک چین را با توکن اوراق بهادار (مطابق با قوانین CES و FINRA) اجرا می‌کند. tZERO برای تامین مالی پروژه خود کوین‌هایی را صادر کرد که دارندگان آن مستحق دریافت سود سه ماهه هستند. همچنین پروژه‌های Polymath، Bibox و Pinkdate هم به همین منوال رفتند و مستقیماً در وایت پیپر خود اعلام کردند توکن‌های آنها در هیچ کجا مورد نیاز نخواهد بود و تنها ارزش آنها، سود سهام است. 

۵ تفاوت کلیدی بین توکن بهادار و توکن ابزاری

هدف اصلی

تفاوت اصلی بین توکن‌های اوراق بهادار و کاربردی، در هدف انتشار آنها نهفته است. اگر کوینی عمدتاً به دلیل جمع‌آوری سرمایه برای چیزی صادر شده باشد، یک توکن بهادار است. در اینجا مهم نیست که آیا می‌توان از توکن مربوطه به عنوان ابزاری برای پرداخت کالاها و خدمات استفاده کرد یا خیر. بلکه نکته اصلی این است که ناشر در عرضه اولیه کوین چه هدفی را دنبال می‌کند؟

از سوی دیگر، توکن‌های کاربردی عمدتاً برای دسترسی به عملکردهای مختلف بلاکچین صادر می‌شوند. به عنوان مثال، معروف‌ترین رمزارز جهان، بیت کوین، برای تبدیل شدن به جایگزینی برای ارزهای فیات و حذف انحصار دولت‌ها برای انتشار پول ایجاد شده است. هیچ وعده یا حتی اشاره‌ای در مورد سود احتمالی در وایت پیپر بیت کوین وجود ندارد، فقط اصول و نکات ظریف فنی عملکرد سیستم پرداخت قید شده است.

حق مالکیت

توکن‌های کاربردی مالکیت چیزی را ارائه نمی‌دهند. آنها فقط یک «کلید» دیجیتال هستند که با آن می‌توانید مکانیسم بلاک چین یا عنصر جداگانه آن را اجرا کنید: مثلاً یک اپلیکیشن، قرارداد هوشمند یا یک درگاه پرداخت. در مقابل توکن‌های اوراق بهادار می‌توانند موارد زیر را ارائه دهند:

• تعهد به سود سهام

• مالکیت دارایی فیزیکی یا دیجیتال: نفت، دلار، طلا، زعفران، ثبت اختراع، املاک و مستغلات

• تعهدات اعتباری صادر کننده به دارنده توکن

• مشارکت در مدیریت پروژه

• و غیره

به‌عنوان مثال حق پرداخت سود سهام توسط توکن‌های tZERO، Pinkdate و Polymath داده می‌شود. همچنین کوین‌هایDigix حق مالکیت شمش‌های طلای واقعی را می‌دهند؛ ویا پروژه مشترک IBM و Natixis به نام  Trafigura، مبادلات نفت را توکنایز می‌کند.

نکته: علاوه بر توکن‌های بهادار و توکن‌های ابزاری، در دنیای کریپتو توکن‌های اعطای پاداش هم وجود دارد. آنها دسترسی به عملکرد بلاک چین را باز نمی‌کنند و به هیچ چیز حق مالکیت نمی‌دهند. بنابراین انتشار و ادامه حیات آنها تحت صلاحیت CES و FINRA نیست. توکن‌های پاداش، امتیازات شهرت یا وفاداری (پاداش‌ها، تبلیغات، تخفیف‌ها) هستند که در ازای اقدامات مفید (ثبت‌نام، خرید کالا، مشاهده تبلیغات، تکمیل یک کار، و غیره) به کاربران یک پلتفرم تعلق می‌گیرند.

مخاطبان هدف

پروژه‌هایی که توکن‌های کاربردی تولید می‌کنند، تلاش‌های بازاریابی خود را بر جذب کاربران بلاکچین ویا عناصر منفرد آن متمرکز می‌کنند. بنابراین در کنفرانس‌های بلاکچینی شرکت می‌کنند و ترجیح می‌دهند تبلیغات خود را در رسانه‌های تخصصی قرار دهند.

به عنوان مثال، پروژه مشترک IBM و Maersk برای ایجاد یک پلتفرم لجستیک برای حمل و نقل دریایی، بیشتر در مجلات تخصصی و کنفرانس‌های شرکت‌های حمل و نقل حضور دارد. 

اما بازاریابی و مخاطبین توکن‌های بهادار، سناریوی متفاوتی را دنبال می‌کند. ناشرین آنها با تاکید بر سود بالقوه (نه صرفاً در فضای بلاکچین)، به دنبال سرمایه‌گذار هستند. مخاطب هدف آنها تجار (سرمایه گذاران فرشته) و سرمایه گذاران معتبر (نهنگ‌ها) هستند.

سرمایه گذاران فرشته افراد بسیار ثروتمندی هستند که در ازای سهمی در کسب و کار، سرمایه شخصی خود را در استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. در عین حال، اغلب آنها نه تنها پشتیبانی مالی، بلکه پشتیبانی تخصصی ارائه می‌دهند و به تیم پروژه کمک می‌کنند تا استراتژی جذب سرمایه‌گذاری خود را توسعه دهند.

سرمایه‌گذاران معتبر یا نهنگ‌ها، افراد و شرکت‌هایی هستند که می‌توانند با سرمایه کلان خود، بدون فشار از سوی بانک‌ها و نهادهای نظارتی فعالیت کنند. در ایالات متحده، قوانین مربوط به فعالیت آنها در قانون 501 مقررات D SEC بیان شده است.

برای تبدیل شدن به یک سرمایه‌گذار خصوصی معتبر در ایالات متحده، باید یکی از معیارهای زیر را داشته باشید:

• دارایی خالص حداقل 1 میلیون دلار

• درآمد شخصی 200 هزار دلار در سال

• دارای سمت مدیر کل، عامل یا صرفاً مدیر شرکت صادرکننده اوراق بهادار پیشنهادی

همچنین یک شرکت در صورتی می‌تواند سرمایه‌گذار معتبر شود که تمام سهامداران آن شرایط یک سرمایه‌گذار معتبر را برآورده کنند یا ارزش دارایی‌های آن معادل 5 میلیون دلار باشد.

توکن سوزی

استارت‌آپ‌هایی مانند بایننس، ترون، ریپل و بسیاری دیگر به طور منظم کوین‌های خود را از چرخه خارج می‌کنند و یا به منظور کاهش عرضه پول خود در بازار، آنها را از بین می‌برند. این طبق قانون عرضه و تقاضا، به رشد ارزش کوین‌های درگردش کمک می‌کند.

چنین سیاستی نشان دهنده ارزش اولیه و عملکرد کوین‌ها با آوردن پول به سمت ناشر و سرمایه‌گذاران است. SEC می تواند نشان دهد که توکن‌های چنین پروژه‌هایی با معیارهای تست هاوی مطابقت دارند. در نتیجه انتشار و توزیع آنها باید در چارچوب قانون اوراق بهادار صورت گیرد.

اما در مقابل استارت‌آپ‌هایی که دارای توکن‌های کاربردی هستند، کوین‌های خود را نمی‌سوزانند، زیرا ارزش آن‌ها به دسترسی به بلاکچین محدود شده و نه بازگشت سرمایه. (مثلا بلیط یک کنسرت یا بلیط هواپیما.)

تمایل به لیست شدن در صرافی‌ها

جی کلیتون (Jay Clayton)، رئیس SEC در یکی از سخنرانی‌های خود اظهار داشت:

«لیست شدن کوین‌ها در صرافی‌ها بلافاصله پس از اتمام ICO و فروش فعال آن‌ها، دلیل محکمی برای در نظر گرفتن چنین توکن‌هایی به عنوان اوراق بهادار است.»

همچنین تمایل استارت آپ‌ها برای قرار دادن کوین‌های خود در لیست صرافی‌های ارز دیجیتال، به خوبی نشان دهنده این موضوع است. چنین چیزی را می توان با موارد زیر مشاهده کرد:

• استراتژی بازاریابی تهاجمی

• توافقات اولیه با صرافی‌ها در مورد لیست کردن کوین

• شرایط کوتاه برای قرار دادن کوین‌ها در بورس اوراق بهادار در یک نقشه راه

• غلبه سرمایه‌گذاران در ترکیب مشاوران

اگر شرکتی توکن های کاربردی را راه‌اندازی کند، در درجه اول بر جذب کاربران بالقوه تمرکز می کند، زیرا بدون آنها هزینه توکن‌ها پس از قرار دادن در صرافی به طور چشمگیری کاهش می یابد. اگر کاربران زیادی وجود داشته باشند، افزایش تقاضا برای توکن‌ها به رشد قیمت آنها کمک می‌کند.

جمع‌بندی

توکنهای اوراق بهادار دسته جدیدی از دارایی های دیجیتال هستند که همانند اوراق بهادار سنتی، امتیازاتی مانند حق مالکیت یک کالا، سود سهام و … را به دارندگان خود اعطا میکنند. در کنار توکنهای اوراق بهادار تعریف دیگر از رمزارزها به نامم توکن های کاربردی وجود دارد که بیشتر به عنوان یک ابزار جهت دسترسی به بلاکچین طراحی شده اند. ما در این مقاله از آکادمی مزدکس سعی کردیم بیشتر به این دو دسته توکن بپردازیم و تفاوت های کلیدی آنها را به زبانی ساده برای شما عزیزان شرح دهیم.

پلتفرم مزدکس تنها بستر معاملاتی دارایی دیجیتال در ایران است که در کنار ارزهای دیجیتال، معاملات توکن بهادار را هم به کاربران خود ارائه می‌دهد. آیا از مزایا معامله توکن های بهادار نسبت به اوراق بهادار سنتی اطلاع دارید؟ با ما در کامنتها در ارتباط باشید.