کامودیتی یک کالای اساسی و قابل تعویض با سایر کالاهای هم نوع خود است که اغلب به عنوان «ورودی» در پروسه تولید سایر کالاها یا خدمات استفاده می‌شود. بنابراین هنگامی که یک کامودیتی در بورس معامله می‌شود، باید حداقل استانداردهای مشخصی را که به عنوان «درجه پایه» شناخته می‌شوند، رعایت کند. اما وقتی صحبت از کامودیتی می‌شود، منظور کدام دارایی‌هاست و مزایای خرید کامودیتی برای معامله‌گران چیست؟
در این مقاله از آکادمی مزدکس قصد داریم نگاهی دقیق‌تر به مفهوم کامودیتی، انواع و مزایای آن بی‌اندازیم و این طبقه مهم دارایی را زیر ذره‌بین ببریم.
تاریخچه کامودیتیها
تاریخچه بازار کامودیتی یا همان کالا، عقبه‌ای به قدمت تمدن بشری و ظهور اولین انسان‌ها دارد. حتی انسان‌های اولیه هم محصولات و کالاهای مورد نیاز خود را با سایر قبایل به صورت کالا به کالا معامله می‌کردند.
حتی بعدها با ظهور امپراتوری هایی مانند یونان، ایران و روم باستان، آنها کالاهای مورد نیاز خود را مستقیماً از طریق مسیرهایی مانند جاده ابریشم، مبادله می‌کردند. بنابراین تاریخچه بازار کامودیتی از بازار سهام و اوراق قرضه بسیار قدیمی‌تر است. امروزه هم کامودیتیها در سرتاسر جهان، در مقیاس های بسیار بزرگتر، به طرز پیشرفته تری با هم مبادله می‌شوند.
تعریف کامودیتی چیست؟
کامودیتیها نهاده‌های خام مورد استفاده در تولید کالا هستند. آنها ممکن است مواد اولیه اساسی، مانند برخی محصولات کشاورزی باشند. ویژگی مهم یک کامودیتی این است که تفاوت بسیار کمی در آن کالا وجود دارد. مثلا یک بشکه نفت، صرف نظر از تولیدکننده آن، اساساً یک محصول واحد است. همین امر در مورد یک بوشل گندم یا یک تن سنگ معدن نیز صدق می‌کند. این تفاوت اصلی کامودیتیها با سایر محصولات است که در آنها فاکتور کیفیت بر اساس هر تولیدکننده کاملاً متفاوت است. (به عنوان مثال، کوکاکولا در مقابل پپسی).
برخی نمونه‌های سنتی کامودیتی عبارتند از غلات، طلا، گوشت گاو، روغن و گاز طبیعی. اما اخیراً، این تعریف گسترش یافته و محصولاتی مالی مانند ارزها و شاخص‌های مالی را نیز در بر می‌گیرد.
کامودیتی ها را می‌توان در بورس‌های تخصصی به عنوان دارایی مالی خرید و فروش کرد. همچنین بازارهای مشتقه‌ای وجود دارد که توسط آنها می‌توانید قراردادهایی را روی چنین کالاهایی وضع کنید (مانند معاملات آتی و اختیار معامله). برخی کارشناسان معتقدند که هر سرمایه‌گذار باید بخشی از سبد دارایی خود را به کامودیتیها اختصاص دهند، زیرا آنها با سایر دارایی های مالی همبستگی بالایی ندارند و ممکن است به عنوان یک پوشش تورم عمل کنند.
آشنایی با انواع کامودیتی
همانطور که در بخش قبل اشاره شد، کامودیتیها مواد خام یا محصولات کشاورزی قابل خرید و فروشی هستند که در حجم زیادی تولید می‌شوند. به این معنا که معمولاً به صورت عمده معامله می‌شوند و در کنار سهام، اوراق قرضه و املاک، یکی از طبقات اصلی دارایی هستند. به طور کلی، کامودیتیها به دلیل ماهیت انبوه خود، انتخاب خوبی برای سرمایه‌گذاران فردی نیستند. برخی از انواع کامودیتی عبارتند از:
- گندم، ذرت، سویا یا سایر غذاهای غله
- گاو یا سایر دام‌ها
- پنبه
- الوار
- قند
- فلزات گرانبها مانند طلا، نقره
- ارزهای داخلی و خارجی
- زغال سنگ، نفت و سایر سوخت های فسیلی
همانطور که در ابتدا گفته شد، از کامودیتیها به عنوان کالاهای هم درجه یا «تعویض پذیر» هم یاد می‌شود، به این معنا که بدون توجه به اینکه چه کسی آنها را تولید یا استخراج کرده با یکدیگر قابل مبادله‌اند. به عنوان مثال، اگر مس با کیفیت بالا از دو معدن یکی در کلرادو و دیگری در وایومینگ تولید شود، قابل تعویض است و برای خریدار مهم نیست که کدام معدن آن را تولید کرده است.
ویژگی کامودیتیها چیست؟
۱. محافظت در برابر تورم
افزایش تقاضا برای کالا و خدمات، منجر به افزایش قیمت کالاها می‌شود. در چنین فضای تورمی، نرخ بهره افزایش می‌یابد که باعث افزایش هزینه وام و متعاقباً کاهش درآمد خالص شرکت‌ها می‌شود. کاهش درآمد شرکت‌ها نیز بر سود سهامداران تاثیر می‌گذارد. بنابراین در زمان تورم، قیمت سهام کاهش می‌یابد. در مقابل، قیمت کالاهای مورد نیاز در تولید کالاهای نهایی به دلیل افزایش تقاضا به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به افزایش قیمت نهایی کالا می‌شود. از این رو، سرمایه گذاران برای محافظت از سرمایه خود در برابر تورم، به معاملات آتی کامودیتی روی می آورند.
۲. محافظت در برابر بحران‌های جهانی
رویدادهای ژئوپلیتیکی مانند درگیری‌ها، شورش‌ها و جنگ‌ها، زنجیره تامین مواد را مختل می‌کنند. زیرا فرایند تهیه و انتقال مواد خام به کارخانه‌ها دشوار می‌شود. در چنین حالتی، عرضه مواد اولیه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و باعث می‌شود قیمت کالاها به صورت تصاعدی افزایش یابد. از این رو، سرمایه‌گذاری در کامودیتیها می تواند به کاهش زیان در یک سبد سرمایه‌گذاری کمک کند.
۳. شفافیت
معاملات کامودیتی در مقایسه با سیستم‌های قدیمی گذشته، اکنون بر بستر پلتفرم‌های الکترونیکی انجام می‌شود و برای همه فعالان بازار در دسترس است. پلتفرم‌های معاملات آنلاین با مشارکت گسترده و بدون دخالت خریدار و فروشنده به کشف قیمت منصفانه کمک می‌کنند. تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود و خطر هر گونه دستکاری را از بین می‌برد. بنابراین در طول معامله، خریدار و فروشنده ناشناس باقی می‌مانند و امکان کشف قیمت شفاف، بدون هیچ گونه دستکاری وجود دارد.
معامله کامودیتیها چگونه انجام می‌شود؟
خرید و فروش کامودیتیها معمولاً از طریق قراردادهای آتی در بورس انجام می‌شود که کمیت و حداقل کیفیت کالای مورد معامله را استاندارد می‌کند. به عنوان مثال، بازار بورس شیکاگو (CBOT) صراحتا اعلام کرده که یک قرارداد گندم برای ۵۰۰۰ بوشل است و مشخص است که از چه درجه‌های گندم می‌توان برای برآورده کردن قرارداد استفاده کرد.
دو نوع معامله‌گر معاملات آتی کامودیتی را انجام می دهند. اولین آنها خریداران و تولیدکنندگان کالاهایی هستند که از قراردادهای آتی کامودیتی برای اهداف پوششی که در ابتدا برای آن در نظر گرفته شده استفاده می‌کنند. این معامله گران زمانی که قرارداد آتی منقضی شود، کالای واقعی را تبادل می‌کنند.
به عنوان مثال، کشاورز و گندم‌کاری که محصولی را کشت می‌کند، در صورت کاهش قیمت گندم قبل از برداشت محصول، می‌تواند در برابر خطر از دست دادن پول محافظت شود. او می‌تواند قراردادهای آتی گندم را هنگام کاشت محصول بفروشد و قیمت از پیش تعیین شده گندم را در زمان برداشت تضمین کند.
دومین دسته معامله‌گران کامودیتی، سفته بازان هستند. اینها معامله‌گرانی‌اند که در بازارهای کامودیتی فقط با هدف سود بردن از نوسانات قیمت فعالیت می‌کنند. این معامله‌گران قصد ندارند زمانی که قرارداد آتی منقضی می‌شود، کالای واقعی را بسازند یا تحویل بگیرند.
بسیاری از بازارهای آتی بسیار نقدپذیر هستند و به دلیل دامنه و نوسان روزانه بالای خود، گزینه‌ای بسیار وسوسه‌انگیز برای معامله‌گران هستند. بسیاری از شاخص‌های آتی توسط کارگزاری‌ها و مدیران پرتفوی برای جبران ریسک استفاده می‌شود. همچنین، از آنجایی که کامودیتیها معمولاً با بازارهای سهام و اوراق قرضه معامله نمی‌شوند، می‌توان از برخی کامودیتیها برای تنوع بخشی سبد سرمایه‌گذاری استفاده کرد.
کامودیتی در بورس چیست؟
یکی از گزینه های معامله کامودیتی، خرید سهام یک شرکت مرتبط با یک کالا است. برای نفت، می‌توانید سهام یک شرکت پالایش نفت یا حفاری را خریداری کنید. برای غلات، می توانید در یک بیزینس کشاورزی بزرگ شرکت کنید.
این نوع سرمایه گذاری‌های سهام، از قیمت کالای اساسی تبعیت می‌کنند. بنابراین اگر قیمت نفت بالا برود، شرکت نفتی باید سودآورتر شود تا قیمت سهام آن بالا برود. سرمایه گذاری در سهام کامودیتی ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری مستقیم در کالاها دارد زیرا شما فقط روی قیمت کالا شرط بندی نمی‌کنید. به عنوان مثال: شرکتی که به خوبی اداره می شود، حتی اگر ارزش کالای آن کاهش یابد، باز هم می‌تواند درآمد کسب کند.
از طرفی بورس ایران بازاری کامودیتی محور است و حائز اهمیت ترین تاثیر کامودیتیها بر شرکت‌های فعال در بورس ایران به موضوع نرخ‌گذاری آنها و حجم صادرات وابسته است. در واقع بسیاری از شرکت‌ها خواه با فروش داخلی و یا صادرات، از نرخ های جهانی کالا ها تاثیر می‌گیرند، بنابراین نرخ جهانی کالاها در کل دنیا بر کالاهای مرتبط شرکت‌ها و کارخانجات تاثیرگذار است.
عوامل موثر بر قیمت کامودیتیها
پارامترهای مختلفی روی بازار کامودیتیها تاثیرگذار هستند از میزان عرضه و تقاضا برای یک کالا گرفته تا تاثیر فصول مختلف و آب و هوا برای تولید یک محصول. در زیر لیستی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت کامودیتیها را مشاهده می‌کنید:
- میزان عرضه و تقاضا
- شاخص دلار آمریکا
- رقابت
- سیاست
- عوامل کلان اقتصادی
- فصول مختلف
- آب و هوا
جمع‌بندی
به طور کلی کامودیتیها مواد اولیه جهانی هستند که بهای آنها در قیمت نهایی بسیاری از کالاها تأثیرگذار است. بنابراین بسیاری از معامله‌گران می‌توانند از حرکات قیمتی کامودیتیها برای تحلیل معاملات خود استفاده کنند. در این مقاله سعی شد مفهوم کامودیتی، انواع آن و عوامل موثر در تغییرات قیمت یک کامودیتی را به زبانی ساده ارائه کنیم.
در پایان اگر هرگونه سوالی در خصوص کامودیتیها و نحوه معامله آنها دارید، لطفاً در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
لینک کوتاه کپی شد
https://mazdax.ir/academy/?p=4920
