مبادلات مالی، همیشه یکی از مسائل مورد نیاز افراد بوده است. بنگاه‌های تبادلات ارزی، هزاران سال پیش در تمدن‌های باستانی شکل گرفتند و تا به امروز دستخوش تحولات بزرگی نیز شده‌اند. با این وجود ماهیتی که تا کنون در ذات آن‌ها ثابت مانده است، نقش آفرینی به عنوان یک نهاد ثابت، به منظور صورت پذیری مبادلات و معاملات بوده است. تحول‌های اجتماعی و فرهنگی، تغییرات متعددی را در فرآیندهای صرافیها ایجاد کرده‌اند. با پدید آمدن مفهومی به نام اینترنت، صرافیها دیگر محدود به یک محدوده جغرافیایی خاص نمی‌شدند و مفهومی به نام صرافی آنلاین شکل گرفت. بدین ترتیب نقل و انتقالات مالی از طریق شبکه اینترنت و فضای وب گسترش یافت؛ اما این پایان ماجرا نبود و پیدایش مفهومی به نام بلاکچین، نسل بعدی صرافیها با نام صرافی ارز دیجیتال پایه گذاری شدند. در این مقاله از آکادمی مزدکس به آشنایی با صرافی متمرکز و غیرمتمرکز در ارزهای دیجیتال می‌پردازیم.
صرافی ارز دیجیتال چیست؟
پیش از آشنایی با صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز و همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، تحولاتی نظیر پیدایش اینترنت و بلاکچین، نسل‌های جدیدی از صرافی را ایجاد کردند. لازم است در ابتدا توضیحی مختصر از ماهیت ارزهای دیجیتال را ارائه دهیم. بلاکچین، دفتر کلی توزیع‌شده از اطلاعات است که ثبت، نگهداری و انتقال داده‌ها در آن، نیازمند حضور نهادهای واسط نیست و تراکنش‌های مالی و پولی نیز می‌توانند در این بستر صورت گیرند. ارزهای دیجیتال نیز،دارایی‌های با ارزشی هستند که مبتنی بر فناوری بلاکچین هستند. به‌منظور انجام تراکنش به وسیله آن‌ها، نیاز به حضور بانک یا نهادهای مالی دیگر نیست.
با صرافی متمرکز آشنا شوید
صرافیهای متمرکز را می‌توان نخستین پلتفرم‌هایی دانست که در حوزه امورمالی غیرمتمرکز (DeFi) فعالیت خود را آغاز کردند و از حیاتی‌ترین ابزارهای موجود در تبادل ارزهای دیجیتال به شمار می‌روند. با وجود فعالیت این پلنفرم‌ها در رمزارزها، این صرافیها خود مبتنی بر بلاکچین نیستند و از مکانیسم صرافیهای آنلاین بهره می‌برند. با این حال در اکثر این پلتفرم‌ها، تیم‌های توسعه‌دهنده بلاکچین حضور دارند تا بتوانند زیرساخت‌های لازم برای افزودن ارزهای دیجیتالی که مبتنی بر بلاکچین‌های مختلف هستند را به صرافی خود اضافه کنند.
نمونه‌های صرافی متمرکز
صرافیهای متمرکز متعددی تا کنون پایه‌گذاری شده‌اند و هر کدام سهم از بازار متفاوتی را به خود اختصاص داده‌اند. عمده حجم معاملات صورت‌گرفته در بازار ارزهای دیجیتال را می‌توان به صرافیهای متمرکز نسبت داد و هم‌چنین این دسته از صرافیها، به نسبت صرافیهای غیرمتمرکز سابقه فعالیت بیشتری دارند. از باسابقه‌ترین صرافیهای متمرکز که centralized exchange نیز نامیده می‌شوند، می‌توان به بایننس (Binance)، کوکوین (KuCoin)، کوین‌بیس (Coinbase)، FTX و Kraken اشاره کرد. لازم به ذکر است که تمامی پلتفرم‌هایی که ما با عنوان صرافی ایرانی ارزهای دیجیتال می‌شناسیم، در دسته صرافیهای متمرکز قرار می‌گیرند.
مزایای صرافی متمرکز
انتخاب یک صرافی متمرکز به عنوان یک پلتفرم معاملاتی، به عوامل متعددی بستگی دارد و هر صرافی می‌تواند ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را ارائه دهد. با این وجود تمامی صرافیهای متمرکز ماهیت یکسانی دارند که این ماهیت باعث بروز برخی ویژگی‌های غیرقابل تغییر در آن‌ها می‌شود. این دسته از صرافی عموما تیم سازنده و توسعه دهنده مشخصی را معرفی خواهند کرد و دفترهای مرکزی آن‌ها نیز شناخته شده هستند. از سویی دیگر، مکانیسم‌های به کار گرفته شده در صرافیهای متمرکز به گونه‌ای است که این پلتفرم‌ها نسبت به دارایی‌های کاربران خود تعهد دارند و معامله‌گران نیازی به ذخیره‌سازی کلیدهای عمومی خود ندارند که این مسئله میزیتی بزرگ به شما می‌رود.
معایب صرافی متمرکز
شاید کاربرانی که در کشورهای تحت تحریم اقدام به انجام معاملات رمزارز می‌کنند، معایب صرافی متمرکز را بهتر از هر دسته‌ای دیگر از کاربران درک می‌کنند و در بسیاری از موارد محتمل ضررهای مالی جبران ناپذیری نیز شده‌اند.
این دسته از پلتفرم‌های معاملاتی، حاکمیت متمرکزی دارند و تصمیم‌گیری‌های به عمل آمده در آن‌ها توسط افرادی محدود صورت گرفته است که به طور طبیعی منافع اقتصادی این افراد، تاثیر بسزایی در روند تصمیم‌سازی آن‌ها دارد. بلاکچین و در گام بعدی به منظور ایجاد یک بستر معاملاتی آزاد و غیرمتمرکز شکل گرفته‌اند. بسیاری از افراد صرافیهای متمرکز را در تضاد با ماهیت اصلی ارزهای دیجیتال می دانند. در بسیاری از موارد مشاهده شده است که حساب‌های کاربری افراد مختلف بدون هیچ اطلاع رسانی یا دلیلی مشخص مسدود شده است و دارایی‌های کاربران از دست رفته است.
با صرافی غیرمتمرکز آشنا شوید
در سمت مقابل صرافی متمرکز، صرافی غیرمتمرکز یا DEXها قرار دارند که ماهیت بسیار متفاوتی با نسخه متمرکز خود دارند. بلاکچین در این پلتفرم‌ها، تنها یک ابزار برای افزودن زیرساخت رمزارزهای مختلف نیست و کاربردهایی فراتر از این دارد. یک صرافی غیرمتمرکز بلاکچین را به عنوان دفترکلی توزیع شده از اطلاعات استفاده می‌کند؛ هم‌چنین ثبت و نگهداری تراکنش‌ها را در بستر بلاکچین ذخیره‌سازی می‌کند. تایید و صحت‌سنجی نقل و انتقالات مالی نیز در بلاکچین صورت می‌گیرد.
نمونه‌های صرافی غیرمتمرکز
این دسته از صرافیها حجم معاملات به نسبت کمتری را تا کنون ثبت کرده‌اند و سابقه فعالیت کمتری را نیز دارند. با این وجود محبوبیت صرافیهای غیرمتمرکز در حال گسترش است. از برجسته‌ترین نمونه‌های موجود می‌توان به DEXهای dYdX، Pancakeswap، Uniswap، ApolloX اشاره کرد.
مزایای صرافی غیرمتمرکز
شاید بتوان به طور خلاصه به این مسئله اشاره کرد که هر آن چه به عنوان معایب صرافیهای متمرکز بیان کردیم، در سمت مقابل آن صرافیهای غیرمتمرکز قرار دارند و تمامی ریسک‌ها و تهدیداتی که در صرافیهای غیرمتمرکز، متوجه کاربران بود، در صرافیهای غیرمتمرکز تبدیل به یک مزیت رقابتی شده است و کاربران با انتخاب آگاهانه خود می‌توانند از این ویژگی‌ها بهره‌مند شوند. همان طور که گفتیم، تصمیم‌های مهم و حاکمیتی در صرافیهای متمرکز توسط یک فرد یا یک گروه گرفته می‌شود که این سازوکار می‌تواند به سادگی باعث مسدود شدن حساب‌کاربری یک فرد یا کاربرانی از یک محدوده جغرافیایی خاص شود. در سمت مقابل در صرافیهای رمزارز غیر متمرکز، پروتکل‌ها و مکانیسم‌های از پیش تعریف‌شده، مسئولیت تصمیم‌سازی برعهده دارند و کاربران از امنیت سرمایه‌گذاری بالاتری برخوردار هستند.
معایب صرافی غیرمتمرکز
با وجود تمامی ویژگی‌های که غیرمتمرکز سازی فرایندها برای ما به ارمغان می‌‌آورد و به‌طور کلی این ویژگی از اصلی‌ترین اهداف فناوری بلاکچین نیز بوده است، این پروتکل‌ها ریسک‌ها و خطراتی نیز به دنبال دارند که ممکن است تبعاتی جدی را متوجه کاربران کند. صرافیهای غیرمتمرکز از مکانیسم‌های متفاوتی در نگهداری دارایی‌های کاربران را دنبال می‌کنند و در مباحث عملیاتی، خود را متعهد به حفظ اطلاعات حساب کاربران خود نمی‌دانند. به عبارتی ساده‌تر، در صورت فراموشی اطلاعات حساب توسط کاربران، بازیابی این اطلاعات از سوی این دسته از صرافیها امکان‌پذیر نیست و تمامی افراد ملزم به یادداشت و نگهداری عبارات بازیابی خود هستند و تنها راه بازیابی یک حساب کاربری، وارد کردن عبارت‌های بازایابی‌ای هستند که به هنگام افتتاح حساب در اختیار شما قرار گرفته‌اند.
تفاوت صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز
| ویژگی | صرافی متمرکز | صرافی غیرمتمرکز |
| حریم شخصی | اطلاعات در دست صرافی | عدم افشای اطلاعات |
| نقدینگی | نقدینگی زیاد | نقدینگی کم |
| طراحی سایت | کاربرد پسند | دشوار برای تازه واردها |
| کلید خصوصی | نگهداری توسط صرافی | نگهداری توسط کاربر |
| احراز هویت | ضروری | غیر ضروری |
جمع‌بندی
پس از آشنایی با صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز، هر کاربر که تصمیم به انجام معاملات در بازار رمزارزها را دارد، شرایط منحصربه‌فرد و ویژه خود را دنبال می‌کند. مطابق با همین شرایط، یک نسخه واحد را نمی‌توان برای تمامی اشخاص اتخاذ کرد. گاهی ممکن است معامله در یک صرافی متمرکز برای یک کاربر، بهترین تصمیم ممکن باشد و در مقطع زمانی دیگری شرایط همان شخص، متناسب با فعالیت در یک صرافی غیرمتمرکز باشد. بدین ترتیب نمی‌توان با قطعیت اعلام کرد که کدامین دسته از صرافیها مطلوبیت کامل را دارند. با این حال آگاهی از شرایط و ویژگی‌های هرکدام، می‌تواند در یک تصمیم‌گیری درست و منطقی، ما را به نتیجه‌ای مطلوب در بازار رمزارزها برساند.
لینک کوتاه کپی شد
https://mazdax.ir/academy/?p=1859
