کاربردها و موارد استفاده از دفتر کل توزیع شده (DLT)

دفتر کل توزیع شده (DLT) یک پایگاه‌داده کدگذاری و غیرمتمرکز است که به‌عنوان یک ابزار ذخیره‌سازی داده‌ برای هر نهادی از جمله؛ موسسات، نهادهای دولتی، رایانه‌ها و غیره در هر نقطه از جهان قابل دسترس است. در این مقاله به بررسی کاربردهای فناوری دفتر کل توزیع شده در حوزه‌های:

• امور مالی
• زنجیره تامین
• بهداشت و درمان
• قراردادهای هوشمند

می‌پردازیم و نمونه های موفق به کارگیری DLT را معرفی می‌کنیم. 

پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه این مطلب، مقاله فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) چیست؟ را در آکادمی مزدکس مطالعه کنید.

DLT چیست؟

دفتر کل توزیع شده یا به اختصار DLT در واقع یک پایگاه اطلاعاتی است که توسط شبکه‌ای از گره‌ها (nodes) نگهداری و به‌روزرسانی می‌شود. هر گره را می‌توانیم یک کامپیوتر بدانیم که یک نسخه از دفتر کل را نزد خود نگهداری می‌کند. هر واحد اطلاعاتی که در این دفتر وارد می‌شود را به‌عنوان یک «تراکنش» می‌شناسیم. هرکس بخواهد یک تراکنش در این دفتر ثبت کند، باید مورد تایید تمام گره‌های دیگر هم قرار بگیرد. بنابراین، این گره‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و تراکنش‌ها یا داده‌های یکدیگر را تایید می‌کنند. سپس آن‌ها در بلاک‌هایی ثبت می‌شوند که با استفاده از هش‌های رمزنگاری به‌هم پیوند خورده و یک زنجیره از سوابق غیرقابل تغییر ایجاد می‌کنند. در چنین سیستمی، همه‌چیز بین گره‌ها انجام می‌شود و دیگر هیچ نیازی به یک مرجع ناظر و برتر وجود ندارد.

کاربرد DLT در صنعت امور مالی

تسهیل معاملات سریع، ارزان و ایمن: DLT می‌تواند برای تسهیل معاملات بین‌المللی سریع، ارزان و ایمن استفاده شود. به عنوان مثال، ریپل یک شبکه پرداخت جهانی است که از DLT برای تسهیل پرداخت‌های فوری و کم‌هزینه بین‌المللی استفاده می‌کند.

ایجاد بازارهای جدید: DLT می‌تواند برای ایجاد بازارهای جدید دارایی‌های دیجیتال مانند رمزارزها، توکن‌ غیرقابل تعویض (NFT) و قراردادهای هوشمند استفاده شود. به عنوان مثال، اتریوم یک پلتفرم بلاکچینی است که از DLT برای ایجاد قراردادهای هوشمند و توکن‌های غیرقابل تعویض استفاده می‌کند.

کاربرد دفتر کل توزیع شده در زنجیره تامین

بهبود شفافیت و ردیابی: دفتر کل توزیع شده می‌تواند برای افزایش شفافیت و ردیابی در زنجیره تامین استفاده شود. امروزه شرکتهای بزرگی برای ردیابی محصولات خود در بستر بلاکچین، از زنجیره های تامین استفاده می‌کنند.

کاهش هزینه‌های زنجیره تامین: DLT می‌تواند با مکانیزه کردن فرایند زنجیره تامین در بستر بلاکچین، به کاهش هزینه‌ها، حذف واسطه‌ها و تسهیل فرآیندهای زنجیره تامین کمک کند.

کاربرد DLT در بخش بهداشت و درمان

امنیت داده‌ها و حریم خصوصی: DLT می‌تواند برای تقویت امنیت داده‌ها و حریم خصوصی در سیستم‌های بهداشتی استفاده شود و به ذخیره و به اشتراک‌گذاری سوابق پزشکی بین بیماران، پزشکان، بیمارستان‌ها، بیمه‌کنندگان و غیره کمک کند. 

کاربرد DLTدر قراردادهای هوشمند

قرارداد هوشمند یکی از فناوری‌های کلیدی دفتر کل توزیع شده (DLT) است. این قراردادها توافق‌نامه‌هایی خودکار هستند که به صورت کد نوشته شده و در دفتر کل DLT ذخیره می‌شوند. قراردادهای هوشمند می‌توانند بر اساس قوانین و شرایط از پیش تعریف‌شده، به‌طور خودکار اقداماتی را انجام داده یا دارایی‌ها را انتقال دهند.

قراردادهای هوشمند می‌توانند در حوزه‌های مختلف کاربرد داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، می‌توان از قراردادهای هوشمند برای خودکارسازی فرآیندهای پرداخت، تسویه‌حساب و بیمه استفاده کرد. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند می‌توانند برای ایجاد بازارهای جدید و تسهیل مبادلات بین طرف‌های مختلف استفاده شوند. 

نمونه‌های موفق به‌کارگیری DLT

در بخش‌ قبل به‌صورت تئوریک در مورد کاربرد دفتر کل توزیع شده صحبت کردیم. بیایید چند مثال واقعی از استفاده از آن را باهم مرور کنیم.

• در سال ۲۰۲۰، بانک مرکزی سنگاپور (MAS) از یک شبکه DLT برای تسهیل پرداخت‌های بین‌المللی استفاده کرد. این شبکه به آن‌ها کمک کرد تا هزینه‌های پرداخت‌های بین‌المللی را کاهش داده و سرعت آنها را افزایش دهند.
• در سال ۲۰۲۱، شرکت Walmart از فناوری DLT برای بهبود ردیابی محصولات غذایی خود استفاده کرد. این کار به والمارت کمک کرد تا محصولات فاسد را زودتر شناسایی کند و از انتشار بیماری‌های ناشی از غذا جلوگیری نماید.
• در سال ۲۰۲۲، شرکت Merck از فناوری دفتر کل توزیع شده برای ذخیره و به اشتراک‌گذاری سوابق پزشکی بیماران خود استفاده کرد. این‌کار به آن‌ها کمک کرد تا مراقبت‌های بهداشتی را برای بیماران خود شخصی‌سازی کرده و خطر خطاهای انسانی را کاهش دهند.

 آینده‌ی فناوری دفتر کل توزیع شده به چه شکل خواهد بود؟

DLT در حال حاضر کاربردهای مختلفی دارد. اما آینده آن چطور خواهد بود؟ آیا این فناوری می‌تواند به‌طور کامل جایگزین سیستم‌های متمرکز موجود شود یا یک فناوری حاشیه‌ای باقی خواهد ماند؟ در این بخش به بررسی آینده‌ی احتمالی فناوری DLT خواهیم پرداخت.

احتمال همکاری متقابل شبکه‌ها

یکی از چالش‌های فعلی فناوری دفتر کل توزیع شده، عدم همکاری متقابل بین شبکه‌های DLT و پروتکل‌های مختلف است. همکاری متقابل به توانایی این سیستم‌ها برای برقراری ارتباط و تبادل داده با یکدیگر اشاره دارد. در حال حاضر، پلتفرم‌های DLT زیادی وجود دارند که در انزوا عمل می‌کنند و این موضوع تبادل اطلاعات در شبکه‌های مختلف را دشوار می‌کند. این امر باعث محدود شدن مقیاس‌پذیری، قابلیت استفاده و ایجاد نوآوری در کاربردهای DLT خواهد شد.

با این حال، راهکارهای مختلفی با هدف رفع این چالش و محدودیت ارائه شده که سعی دارند امکان ارتباط و همکاری متقابل DLTهای مختلف را فراهم کنند. به عنوان مثال، شبکه Polkadot یک پلتفرم چند زنجیره‌ای است که بلاکچین‌های مختلف را به هم متصل می‌کند و به آن‌ها امکان اشتراک‌گذاری داده‌ها را می‌دهد. Polkadot در واقع ارتباط بین زنجیره‌ای و همکاری بین شبکه‌های DLT متنوع را امکان‌پذیر می‌کند.

ادغام با فناوری‌های نوظهور

یکی دیگر از روندهای آتی احتمالی برای فناوری دفتر کل توزیع شده، ادغام آن با سایر فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی (AI)، اینترنت اشیاء (IoT) و محاسبات ابری است. این فناوری‌ها می‌توانند با ارائه تجزیه و تحلیل داده‌ها، خودکارسازی، اتصال و مقیاس‌پذیری، عملکردهای DLT را تکمیل و تقویت کنند.

به عنوان مثال، از هوش مصنوعی می‌توان برای تجزیه و تحلیل مقادیر زیادی از داده‌های تولید شده توسط شبکه‌های DLT استفاده کرد. هوش مصنوعی همچنین می‌تواند با شناسایی ناهنجاری‌ها، کلاهبرداری‌ها و حملات، به بهینه‌سازی عملکرد و افزایش امنیت این شبکه‌های همتا به همتا نیز کمک کند.

IoT را می‌توان برای اتصال دستگاه‌های فیزیکی و حسگرها به شبکه‌های DLT و جمع‌آوری، اشتراک‌گذاری و تأیید داده‌ها استفاده کرد. IoT همچنین می‌تواند قراردادهای هوشمند را که بر اساس شرایط از پیش تعریف شده اقدام می‌کنند، فعال کند.

بر اساس روندهای فعلی، می‌توان سه احتمال اصلی را برای آینده DLT در نظر گرفت:

جایگزینی سیستم‌های متمرکز: DLT می‌تواند به‌طور کامل سیستم‌های متمرکز موجود را جایگزین کند و به فناوری اصلی برای مدیریت داده‌ها و انجام معاملات تبدیل شود. این امر می‌تواند منجر به تغییرات اساسی در نحوه تعامل ما با جهان گردد.

همزیستی با سیستم‌های متمرکز: DLT می‌تواند در کنار سیستم‌های متمرکز موجود فعالیت کرده و با آنها تعامل داشته باشد. در این صورت، DLT می‌تواند برای کاربردهایی استفاده شود که نیاز به ویژگی‌های خاصی مانند غیرقابل تغییر بودن، امنیت یا مقیاس‌پذیری دارند.

تخصیص به کاربردهای خاص: DLT می‌تواند به‌طور خاص برای کاربردهای خاص اختصاص یابد. به عنوان مثال، کاربرد DLT می‌تواند مواردی مانند امور الی، زنجیره تأمین یا رای‌گیری باشد. این امر می‌تواند منجر به ایجاد کاربردهای جدید و نوآورانه شود.

کلام آخر

دفتر کل توزیع شده به‌عنوان زیرساخت اصلی فناوری بلاکچین شناخته می‌شود. امروزه کاربرد DLT در جوامع جهانی برای ثبت داده‌ها و اطلاعات، بسیار مثمر ثمر خواهد بود و افزایش سرعت، کاهش هزینه و شفافیت فرایندها را برای امور مختلف به ارمغان می‌آورد. در این مقاله سعی کردیم کاربرد DLT را به زبانی ساده توضیح دهیم. در پایان اگر پرسشی در خصوص کاربرد فناوری دفتر کل توزیع شده دارید،  می‌توانید از بخش نظرات با ما درمیان بگذارید.