مقایسه صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین ابزارهای تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها در بازارهای مالی شمرده می‌شوند. در واقع صندوق‌ها، شرایط بازار را از نظر ریسک و بازدهی برای افراد مختلف به‌ویژه سرمایه‌گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند. در این مقاله از آکادمی مزدکس می‌خواهیم مقایسه‌ صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک را انجام دهیم. صندوق سرمایه گذاری مشترک و ETF هر دو ابزارهایی هستند که به افراد این امکان را می‌دهند تا در طیف متنوعی از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند. با این حال، این دو صندوق دارای تفاوت‌های اساسی نیز هستند که باید از آنها آگاه باشیم.

صندوق سرمایه گذاری مشترک چیست؟

در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک، منابع مالی از افراد زیادی جمع‌آوری شده و در سهام و دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌شود. سپس مدیر صندوق تصمیم می‌گیرد در کدام بخش مبالغ دریافتی را مصرف و از سهام یا اوراق بدهی پر بازده برای سوددهی بیشتر در صندوق استفاده کند. اولین صندوقی که به صورت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک امروزی فعالیت خود را آغاز کرد، در سال ۱۹۲۴ میلادی و در شهر بوستون آمریکا راه‌اندازی شد. عملکرد این صندوق‌ها از آن زمان تا به امروز کاملاً موفقیت‌آمیز بوده و تعداد آنها همواره روند صعودی داشته‌است. امروزه بیش از ۸۰ میلیون نفر در آمریکا، در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و بسیاری از افراد، صندوق‌های مشترک را به فعالیت مستقیم در بورس، ترجیح می‌دهند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. تاریخچه صندوق سرمایه‌گذاری در ایران به اواخر سال 1386 باز می‌گردد که در آن مقطع، ۷ صندوق سرمایه‌گذاری، پذیره‌نویسی کرده و از فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را آغاز نموده‌اند. 

هنگامی که یک واحد صندوق سرمایه گذاری مشترک را خریداری می‌کنید، اساساً یک سبد اوراق بهادار را در کسری ناچیز از کل را صاحب می‌شوید. بازدهی صندوق سرمایه گذاری مشترک با ارزش خالص دارایی (NAV) واحدهای محاسبه شده در پایان روز نشان داده می‌شود. NAV مطابق با قیمت اوراق بهادار پایه حرکت می‌کند. در واقع مدیر صندوق، در انواع اوراق بهادار مثل سهام و اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند. این مجموعه اوراق بهادار به‌اصطلاح پرتفوی (portfolio) نامیده می‌شود. سرمایه‌گذران، واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری را خریداری می‌کنند و هر واحد نشانه سهم سرمایه‌گذار از مالکیت دارایی‌ها و درآمدهای صندوق است. شما با خرید واحدهای صندوق، پول خود را در نهاد مالی سرمایه‌گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای، سعی دارد با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، سود مناسبی کسب کند. 

برای خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک لازم است ابتدا به سایت صندوق مورد نظر مراجعه کنید. در مورد بعضی از صندوق‌ها امکان صدور به صورت غیر حضوری وجود دارد و در مورد بعضی دیگر، لازم است برای نخستین بار به کارگزاری مربوطه مراجعه و متن قرارداد را به امضا برسانید. سپس یک دسترسی آنلاین برای انجام خرید و فروش واحدها در اختیار شما قرار می‌گیرد و می‌توانید از طریق وب سایت صندوق اقدام کنید.

صندوق های سرمایه گذاری مشترک بر اساس نوع اوراق بهادار مورد سرمایه‌گذاری، به انواع مختلفی تقسیم می شوند. برخی از رایج ترین انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک عبارتند از:

• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سهامی که در سهام شرکت‌های مختلف سرمایه گذاری می‌کنند.
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک درآمد ثابت که در اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، اوراق قرضه و سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می کنند.
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک مختلط که در ترکیبی از سهام و اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می کنند.

صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟

برای مقایسه صندوق‌های ETF با صندوق های سرمایه گذاری مشترک باید با مفهوم ETF ها بیشتر آشنا شویم. این نوع دارایی زمانی پدیدار شد که در سال ۱۹۸۷ در اتفاقی کم‌سابقه، شاخص داوجونز به یکباره بیش از ۲۲ درصد ارزش خود را از دست داد و زیان کل سرمایه‌گذاران در مجموع نیم تریلیون دلار شد. در همین زمان بود که متخصصان به فکر طراحی صندوق‌های قابل معامله‌ای افتادند که در صورت تکرار چنین ریزش هایی افراد ضرر کمتری متحمل شوند. نام صندوق‌های ETF که در چند سال اخیر،‌ بسیار بر سر زبان‌ها افتاده مخفف Exchange Traded Fund به معنای صندوق قابل معامله در بورس است. خرید و فروش واحدهای این دارایی، از طریق سامانه‌های معاملاتی و مشابه با سایر سهم‌های بورسی انجام می‌شود. این صندوق‌ها از چندین دارایی مالی تشکیل شده‌اند که به افراد کمک می‌کنند با داشتن مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر دارایی‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری خود را تعدیل کنند. حدود یک دهه قبل، یعنی مهر ۱۳۹۲ صندوق ETF در بورس اوراق بهادار ایران به‌طور رسمی کار خود را آغاز کرد و این صندوق‌ها به عنوان یکی از ابزارهای مطمئن سرمایه‌گذاری میان معامله‌گران ایرانی شناخته شده‌اند.

خرید و فروش سهام صندوق‌های سرمایه گذاری ای تی اف مانند سهام عادی است. به این معنا که سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر ساعت فعالیت بورس، سهام ETF را به راحتی با پرداخت کارمزد معاملات، خرید و فروش کنند. همچنین افرادی که قصد سرمایه گذاری در این صندوق‌ها را دارند تنها با در اختیار داشتن کد بورسی قادر هستند، متناسب با سرمایه خود، سهام این صندوق‌ها را خریداری کنند. بنابراین خرید و فروش بی دردسر سهام از جمله ویژگی‌های صندوق های ETF است. ساز و کار مدیریت صندوق ETF شفاف است و این صندوق‌ها معمولا سایتی برای اطلاع رسانی صورت‌های مالی و تاریخچه بازدهی خود دارند. در مقایسه صندوق‌ ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک باید به این مساله اشاره کنیم که ETFها بسیار نقدشونده هستند و خرید و فروش آنها بسیار سریع‌تر و همانند خرید و فروش سهام در بورس انجام می‌شود. این در حالیست که در صندوق‌های مشترک شما باید از روش صدور و ابطال برای خرید و فروش استفاده کنید.

انواع صندوق ETF 

ETF ها بر اساس نوع دارایی مورد سرمایه گذاری، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از رایج ترین انواع ETF عبارتند از:

• ETF سهامی که در سهام شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کند.

خرید صندوق سهامی کاریزما (اهرم)

• ETF درآمد ثابت که در اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، اوراق قرضه و سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌کند.

خرید صندوق درآمد ثابت نوع دوم کاریزما (کارا)

• ETF کالایی که در کالاهای با ارزش مثل فلزات گرانبها سرمایه سرمایه‌گذاری می‌کند.

خرید صندوق پشتوانه سکه طلای کاریزما (کهربا) 

مقایسه صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک

تا اینجای مقاله سعی کردیم با مفهوم هر دو دارایی آشنا شویم، حال بیایید به مقایسه صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک بپردازیم.

شباهت صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک 

هر دو صندوق پول را از چندین سرمایه گذار جمع‌آوری می‌کنند: یکی از شباهت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETF این است که وجوه طیفی از سرمایه‌گذاران در کنار هم جمع شده و به دسته‌ای از اوراق بهادار که می‌توانند سهام، اوراق قرضه یا کالایی مانند طلا باشند، اختصاص می‌یابد. سپس کارشناسان حرفه‌ای این پول را مدیریت می‌کنند.

هر دو صندوق نقش تنوع‌بخشی پرتفوی دارند: هم صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و هم ETF از تنوع سود می‌برند زیرا از مجموعه‌ای از سهام مختلف تشکیل شده‌اند. بنابراین، اگر یک سهم ضعیف عمل کند، همیشه احتمال عملکرد بهتر در سهام دیگر وجود دارد. این قابلیت ریسک سبد دارایی شما را کاهش می‌دهد. 

هر دو صندوق مدیریت حرفه‌ای دارند: هم صندوق‌های ETF و هم صندوق سرمایه گذاری مشترک توسط کارشناسان خبره مدیریت می‌شوند. هدف آنها تکرار بازدهی معیار در هر دو مورد است. در واقعیت، تفاوت‌هایی بین بازده‌ها وجود دارد و کارشناسان سعی می‌کنند این تفاوت‌ها را به حداقل برسانند.

هر دو دارای NAV هستند: ETFها مانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک، دارای ارزش خالص دارایی هستند که در پایان روز محاسبه می‌شوند. هر دو ارزش خود را از دارایی‌های پایه‌ای که در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند به دست می‌آورند. در هر دو مورد، افزایش و کاهش ارزش NAV نشان دهنده عملکرد صندوق سرمایه گذاری است.

تفاوت صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک

در مقایسه صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک باید در نظر گرفت که در هر دو روش، پول از سرمایه‌گذاران مختلف جمع‌آوری و در انواع مختلف اوراق بهادار یا ارز سرمایه‌گذاری می‌شود. اما تفاوت صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک در چیست؟

نحوه انجام معاملات: صندوق قابل معامله در بورس (ETF) می‌توانند مانند سهام در طول روز معامله شود. این یعنی قیمت ETF می‌تواند طی روز براساس عرضه و تقاضا نوسان کند. در حالی که قیمت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در قیمت ارزش خالص دارایی ثابت می‌ماند. بنابراین قیمت صندوق ETF را بازار تعیین می‌کند ولی قیمت صندوق مشترک را ممکن است شرکت‌ها تعیین کنند. در اصل شما برای خرید و فروش صندوق سرمایه گذاری مشترک باید از روش صدور و ابطال استفاده کنید، که زمان بیشتری نسبت به صندوق های ETF از شما خواهد گرفت.

نقدشوندگی: ETFها معمولاً از صندوق‌های مشترک نقدشونده‌تر هستند. این بدان معناست که سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای ETF را در طول روز معاملاتی با قیمتی نزدیک به قیمت بازار خریداری یا به فروش برسانند. اما صندوق‌های مشترک، ممکن است در پایان روز معاملاتی کمی با ارزش بازار خود فاصله داشته باشند. 

کارمزد و هزینه‌ها: کارمزد صندوق‌های مشترک و ETF معمولاً متفاوت است. صندوق‌های مشترک معمولاً کارمزد بالاتری نسبت به ETFها دارند. به این علت که ETF ها مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به خرید و فروش مکرر اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال که باعث مالیات بر عایدی می‌شود، نیاز ندارند.

حداقل سرمایه مورد نیاز: در مقایسه صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک حداقل سرمایه‌گذاری مورد نیاز نیز قابل بحث است. از آن‌جایی که صندوق‌های ETF مانند سهام معامله می‌شوند، به هیچ حداقلی برای سرمایه‌گذاری اولیه نیاز ندارند و سرمایه‌گذاران می‌توانند هر واحد ETF را فقط به قیمت یک سهم، یعنی قیمت بازار (Market Price) خرید کنند. بر خلاف صندوق ETF، صندوق‌های مشترک یک حداقل ثابتی برای سرمایه‌گذاری دارند که به قیمت سهام صندوق وابسته نیست.

	صندوق مشترک	صندوق ETF
نقدشوندگی	قیمت در پایان روز محاسبه میشود	قیمت در لحظه محاسبه می‌شود
نحوه معامله	روش صدور و ابطال	خرید و فروش مانند دیگر دارایی‌ها
حداقل سرمایه اولیه	نسبتا بالا	مقدار ناچیز
هزینه ها	نسبتا بالا	کم

کلام آخر

در این مقاله از جهات مختلف مقایسه صندوق ETF با صندوق سرمایه گذاری مشترک را به انجام رساندیم. این دو روش سرمایه‌گذاری شباهت‌های زیادی به هم دارند. در کل اگر به دنبال ابزاری هستید که به شما کمک کند ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهید می توانید از هر دو ابزار مالی استفاده کنید. ولی باید در نظر داشته باشید صندوق‌های ETF با نوسانات بازار، رفتار لحظه ای متفاوتی دارند ولی صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک فقط یک بار در روز قیمت‌گذاری می شوند. همچنین تفاوت در هزینه ها و نحوه نقدشوندگی می‌تواند در انتخاب شما بین این دو روش سرمایه‌گذاری تاثیر بگذارد.

از نظر شما کدام روش سرمایه‌گذاری برای بازار ایران دمی‌تواند بازدهی بهتری داشته باشد؟