مهمترین کاربردهای بلاکچین + توضیح ساده

قبل از بررسی مهمترین کاربردهای بلاکچین، باید به این موضوع بپردازیم که بلاکچین چیست؟ در ابتدا توضیحی ساده از این فناوری به شما خواهیم داد و بعد از آن شما را با مهمترین کاربردهای بلاکچین آشنا می‌کنیم. بلاکچین یک پایگا‌ه داد‌ه (Database) توزیع شد‌ه است که بین اعضای مختلف یک شبکه به اشتراک گذاشته شده است. مانند همه پایگاه‌های داده کامپیوتری،‌ اطلاعات در بلاکچین نیز به‌صورت الکترونیکی و دیجیتالی ذخیر‌ه می‌شوند. بلاکچین‌ها بیشتر به‌خاطر نقش حیاتی خود در سیستم‌های ارزهای دیجیتال، مانند بیت‌کوین، و برای حفظ تراکنش‌های ایمن و غیرمتمرکز شناخته می‌شوند. نوآوری اصلی سیستم بلاکچین این است که وفاداری و امنیت داده‌ها را تضمین می‌کند. این فناوری بدون احتیاج به حضور یک شخص ثالث، ایمنی و اعتماد در کل سیستم برقرار می‌شود. در ادامه این مطلب از آکادمی مزدکس شما را با مفهوم قرارداد هوشمند، نقش این فناوری در رمزارزها و مهمترین کاربردهای بلاکچین آشنا می‌کنیم.

تفاوت پایگاه‌های داد‌ه معمولی و بلاکچین

یکی از تفاوت‌های اصلی بین پایگاه‌های داد‌ه معمولی و بلاکچین، نحوه استقرار و ساختار داده‌ها است. اطلاعات در یک بلاکچین در گروه‌هایی به نام «بلاک – Block» جمع‌آوری می‌شوند. هرکدام از این بلاک‌ها ظرفیت مشخصی دارند. وقتی ظرفیت آن‌ها تکمیل شد، بسته شد‌ه و به بلاک پر شد‌ه قبلی متصل می‌شوند. این موضوع باعث شکل‌گیری زنجیره‌ای از داده‌ها می‌شود که آن را با نام «بلاکچین» می‌شناسیم. این روند ادامه دارد و بلاک‌ها، پشت سر هم ایجاد، تکمیل و به یکدیگر متصل می‌شوند.

این در حالی است که در پایگاه‌های داد‌ه قدیمی، اطلاعات در داخل جدول‌ها ثبت می‌شدند. هر بلاکی که به زنجیره اضافه می‌شود، یک مهر زمانی دقیق دارد که نشان می‌دهد که چه زمانی به زنجیره اضافه شد؛ بنابراین، این زنجیره داده‌ها یک خط زمانی برگشت ناپذیر را شکل می‌دهند که به صورت غیرمتمرکز پیاده‌سازی می‌شوند.

 قرارداد هوشمند | Smart Contract

قرارداد هوشمند، همان‌طور که از نام آن مشخص است، یک قرارداد خود اجرا کننده (Self-executing) است که شرایط توافق خریدار و فروشنده مستقیماً در داخل کدها نوشته می‌شود. این کد و توافقنامه‌‌ی موجود در آن، در سراسر یک شبکه بلاکچین غیرمتمرکز توزیع می‌شود. این کد می‌تواند فرایند اجرا را بدون احتیاج به هیچ واسطه‌ای کنترل کند و تراکنش‌ها نیز، شفاف، قابل پیگیری و برگشت‌ناپذیر هستند.

قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهند تا معاملات و توافقات قابل اعتماد بین طرف‌های ناهمگون و ناشناس، بدون نیاز به یک مرجع مرکزی، سیستم قانونی یا مکانیزم اجرایی خارجی انجام شود. در واقع، از آنجایی که این قراردادها روی سیستم بلاکچین قرار دارند، هیچ‌کس (واقعاً هیچ‌کس!) نمی‌تواند در آن‌ها دخل و تصرفی داشته باشد. همچنین جالب است بدانید زمانی که یک قرارداد هوشمند روی یک بلاکچین اجرا شد، دیگر قابل توقف نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را تغییر دهد یا جلوی آن را بگیرد. 

در ادامه شما مهمترین کاربردهای بلاکچین را خواهید خواند:

رمزارزها یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین

بدون شک وقتی صحبت از مهمترین کاربردهای بلاکچین می‌شود رمرزارزها حرف اول را می‌زنند. رمزارز یا همان کریپتوکارنسی (cryptocurrency) یک ارز مجازی است که از طریق رمزنگاری‌های پیشرفته ایمن می‌شود. ساخت نسخه‌های تقلبی از این ارزها تقریباً غیرممکن است. عموم این ارزهای دیجیتالی بر پایه شبکه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین ساخته شده‌اند. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، نفوذ به بلاکچین‌ها تقریباً غیرممکن است. یکی دیگر از ویژگی‌های اصلی رمزارزها این است که توسط هیچ مرجع رسمی و دولتی صادر نمی‌شوند. بنابراین، در مقایسه با پول‌های فیزیکی امروزی (فیات‌ها) در برابر این دخالت‌ها کاملاً مصون هستند.

رمزارزها بیشتر جذابیت خود را مدیون به‌کارگیری بلاکچین هستند. در زمینه ارزهای دیجیتال، بلاکچین را می‌توان یک دفتر کل آنلاین دانست. هر بلوک شامل مجموعه‌ای از تراکنش‌ها است که مستقل توسط هریک از اعضای شبکه تأیید شد‌ه است. هر بلاک جدیدی هم که ساخته می‌شود، باید توسط تمام گر‌ه‌ها (node) تأیید شود. بنابراین، امکان جعل تراکنش‌ها در این سیستم تقریباً غیرممکن است. محتوای هر دفتر کل باید توسط کل شبکه و یا هر رایانه ای تایید شود که یک نسخه از دفتر را نگهداری می‌کند.

کاربرد بلاکچین در فناوری مالی یا فین‌تک

اصطلاح فناوری مالی (فین‌تک) برای توصیف فناوری‌های جدیدی استفاده می‌شود که به‌دنبال بهبود و خودکارسازی ارائه و استفاده از خدمات مالی هستند. از زمان انقلاب اینترنت و انقلاب استفاده از تلفن‌های هوشمند، رشد فناوری مالی نیز بسیار انفجاری بوده است. فین‌تک با کمک نرم‌افزارها و الگوریتم‌های تخصصی، به شرکت‌ها، صاحبان مشاغل، کسب‌وکارها، مصرف‌کنندگان و تمام افراد کمک می‌کند تا عملیات مالی و فرایندها را بهتر مدیریت کنند. این فناوری‌ها امروزه در کامپیوترهای شخصی و گوشی‌های همراه بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌اند.

هنگامی که فین‌تک در قرن بیست و یکم ظهور کرد، این اصطلاح در ابتدا به فناوری به کار رفته در سیستم‌های پشتیبان مؤسسات مالی تأسیس شد‌ه اطلاق شد. با این حال، از آن زمان به بعد دچار تغییرات زیادی شد‌ه و بیشتر ماهیت خدمات مصرف‌گرایانه و مشتری‌محور پیدا کرده‌اند. فین‌تک امروزه بخش‌ها و صنایع مختلفی مانند آموزش، بانکداری خرده‌فروشی، جمع‌آوری سرمایه و مدیریت سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

علاوه بر این، توسعه و استفاده از رمزارزهایی مانند بیت‌کوین هم بخشی از فین‌تک است. بلاکچین از روش‌های مختلفی می‌تواند به عرصه پیشرفت فین‌تک کمک کند:

 بلاکچین می‌تواند یک دفتر کل دیجیتال ایجاد کند

با چینش تراکنش‌ها به ترتیب زمانی و مهر و موم کردن زمانی هر تراکنش، به راحتی می‌توان به یک گزارش جامع، معتبر و غیرقابل نفوذ و دستکاری از گردش مالی ارائه کرد. در واقع، به‌راحتی می‌توان فهمید که پول چطور در بانک سپرد‌ه‌گذاری شد، این پول از کجا آمد‌ه بود، چطور استفاد‌ه شد و به کجا می‌رود؟

 از آنجایی که بلاکچین غیرمتمرکز است، هیچ‌کس کنترلی روی آن ندارد بنابراین، امکان کلاهبرداری هم وجود ندارد و این یکی دیگر از کاربردهای بلاکچین در عرصه فین‌تک است. در روش‌های سنتی، لازم بود تا افراد واسطه‌ای تراکنش‌ها را تأیید کنند. چیزی که امروزه در بانک‌ها شاهد هستیم، این است که تمام تراکنش‌ها باید توسط یک مرجع تأیید شوند. جدا از مسئله امنیت، این واسطه‌ها کاری را رایگان انجام نمی‌دهند و کارمزد دریافت می‌کنند. شبکه بلاکچین کاملاً غیرمتمرکز است و تراکنش‌ها به‌صورت خودکار تأیید می‌شوند. بنابراین هیچ احتیاجی به واسطه نیست.

مدیریت دارایی و پول به صورت غیرمتمرکز است

امروزه پول‌ها توسط بانک نگهداری می‌شوند. ولی چیزی که در بلاکچین و رمزارزها مشاهده می‌کنیم این‌چنین نیست. این دارایی‌ها در کیف پول دیجیتال شما نگهداری می‌شوند و تنها با ارائه رمز خصوصی قادر به دریافت و پرداخت هستید. تنها افرادی که این کلید خصوصی را داشته باشند مالک این دارایی هستند و هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند هیچ‌گونه کنترلی روی دارایی داشته باشد.

مهمترین کاربردهای بلاکچین در صنعت بانکداری و پرداخت

پیش‌تر در مورد اهمیت و کاربردهای بلاکچین در بخش فین‌تک صحبت شد. همین کاربردها می‌توانند به صنعت بانکداری و پرداخت نیز کمک کنند. استفاده از تکنولوژی بلاکچین در صنعت بانکداری و پرداخت می‌تواند مزایای زیر را برای آن‌ها به همراه داشته باشد:

 پرداخت‌های سریع‌تر و با کارمزد کمتر

به‌کارگیری بلاکچین به بانک‌ها کمک می‌کند تا احتیاجی به شخص سومی برای تأیید تراکنش‌ها نداشته باشند. همان‌طور که بیان شد، تراکنش‌ها در بلاکچین به‌صورت خودکار تأیید می‌شوند. بنابراین، فرایندها بسیار سریع و ایمن‌تر خواهند بود. سیستم شفاف‌تر: یک دفتر کل توزیع شده در کل شبکه غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین فرایندهای بانکی را خودکار و البته بسیار شفاف کند. نقل و انتقالات بین بانکی بین‌المللی امروزه بسیار پیچیده و زمان‌گیر است. ولی استفاده از بلاکچین می‌تواند سرعت عجیبی به این کار ببخشد. وجود شبکه‌ای غیرمتمرکز می‌تواند نیاز به استفاده از سیستم‌هایی مانند SWIFT را کاملاً‌ از بین ببرد.

 کاهش هزینه‌ تراکنش‌ها

وجود میانجی‌های مختلف در عملیات بانکداری نه‌تنها باعث کاهش سرعت تراکنش‌ها، بلکه باعث افزایش میزان کارمزد آن‌ها هم می‌شود. خیلی از فرایندهای بانکی همچنان احتیاج به کاغذبازی‌های مختلف دارند. بررسی‌های اولیه حاکی از آن است که استفاده از بلاکچین می‌تواند هزینه معاملات را حداقل ۱۰ الی ۱۵ درصد کاهش دهد. در مجموع به نظر می‌رسد برای همه‌گیر شدن استفاده از بلاکچین برای بانکداری و سیستم پرداخت، هنوز باید بیشتر صبر کنیم.

کاربردهای بلاکچین در صنعت بیمه

برای اشاره به مهمترین کاربردهای بلاکچین باید از بیمه صحبت کنیم. شرکت‌های بیمه‌ای در محیطی کاملاً رقابتی فعالیت می‌کنند که در آن هم مشتریان خرده فروشی و هم مشتریان شرکتی بهترین ارزش پول و تجربه‌ی آنلاین بهتری را انتظار دارند. فناوری بلاکچین می‌تواند تغییرات مثبت و رشد را برای صنعت بیمه به همراه داشته باشد.

با قراردادهای هوشمند اتریوم و برنامه‌های غیرمتمرکز، می‌توان بیمه را روی حساب‌های بلاکچین انجام داد و مسیرهای حسابداری بدون دست‌کاری و اتوماسیون بیشتری را معرفی کرد. نکته قابل‌توجه، هزینه‌ی پایین قراردادهای هوشمند و معاملات آن‌ها است. این بدین معنا است که بسیاری از خدمات شرکت‌های بیمه‌ای با استفاده از کاربردهای بلاکچین می‌تواند برای نفوذ در بازارهای تحت بیمه در کشورهای در حال توسعه نیز وارد شود.

از طرف دیگر، اکوسیستم در حال ظهور بلاکچین خودش هم نیاز به بیمه دارد. بیمه سایبری را می‌توان به‌عنوان الگویی در نظر گرفت که بخش‌هایی جداگانه برای ضررهای احتمالی (کیف‌ پول‌های داغ و …)، مسئولیت‌های حرفه‌ای (برای توسعه‌دهندگان)، اوراق ضمانت (برای پروژه‌های تکنولوژی و نرم‌افزار) داشته باشد. بیمه‌گران می‌توانند با شرکت‌های فناوری همکاری داشته باشند تا ریسک را کنترل کرده و در ورد بهترین شیوه‌های کنترل و کاهش ضرر به توافق برسند.

در میان سایر مهمترین کاربردهای بلاکچین در صنعت بیمه می‌توان به کمک آن به بهبود تمام فرایندهای زیر اشاره کرد: ثبت اقلام با ارزش بالا و ضمانت آن‌ها، فرایندهای شناخت مشتریان و رویه‌های ضد پول‌شویی، محصولات پارامتریک (مبتنی بر شاخص)، شیوه‌های بیمه اتکایی، رسیدگی به دعاوی، روش‌های توزیع و مدل‌های همتا به همتا.

کاربردهای بلاکچین در صنعت پزشکی

صنعت پزشکی تا حد زیادی می‌تواند از کاربردهای بلاکچین بهره‌مند شود. در طول ۳۰ سال گذشته، این صنعت تحت‌تأثیر ظهور سیستم‌های داد‌ه متمرکز، مقررات داد‌ههای سلامت و الزام تمرکز بر دیجیتالی کردن داده‌های پزشکی در مشارکت با ارائه‌دهندگان مختلف خدمات پروند‌ه الکترونیک پزشکی قرار گرفته است. بخش زیادی از مخازن پردازش اطلاعات متعلق به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های پزشکی، شرکت‌های داروسازی و سایر ذی‌نفعان در اکوسیستم سلامت و پزشکی، با یکدیگر تعامل ندارند. این فقدان تعامل در سطح فردی (بیمار) و جمعیت (سلامت عمومی) باعث مشکلات مختلفی می‌شود. این کاستی‌ها می‌تواند در شرایط مختلفی خودنمایی کند:

•  هنگامی که بیماران مایل به مشاوره و یا دریافت خدمات پزشکی از سایر ارائه‌کنندگان این خدمات هستند (بانک‌های اطلاعاتی به یکدیگر متصل نیستند).

• زمانی که مدیران یک کارآزمایی بالینی می‌خواهند داده‌های پزشکی گسترده شرکت‌کنندگان آن را تایید کنند. به‌عبارت دیگر بررسی سوابق پزشکی شرکت‌کنندگان در بازه‌های زمانی مختلف، جهت برای تایید میزان عملکرد استفاده از دارویی خاص.

• زمانی که شرکت‌های داروسازی به‌دنبال تایید اصالت داروهایی هستند که در بازارهای جهانی در گردش است.

• فناوری بلاکچین از طریق روش‌های زیر می‌تواند به صنعت سلامت و پزشکی کمک کند:

• مدیریت ایمن پرونده الکترونیک سلامت (EHRs)

• مدیریت رضایت بیمار

• قابلیت ردیابی دارو

• امنیت داد‌ه‌ها در آزمایشات بالینی

• ایجاد انگیزه از طریق پرداخت خرد

تکنولوژی بلاکچین در توسعه و فروش NFTها

توکن‌های غیرقابل تعویض یا NFT، دارایی‌های رمزنگاری شده در یک بلاکچین هستند که از کدهای خاصی برای شناسایی و ایجاد تمایز بین آن‌ها استفاد‌ه می‌شود. به عبارت دیگر، این توکن‌ها کاملاً‌ متمایز و منحصربه‌فرد هستند. برخلاف ارزهای دیجیتال که تمام آن‌ها ارزش یکسانی دارند، NFTها ارزشی متفاوت دارند و آن‌ها را نمی‌توان در ازای یکدیگر معامله کرد. به عنوان مثال، هر واحد اتریوم ارزشی مشابه با هر واحد دیگری از اتریوم دارد. همین امر باعث می‌شود از آن‌ها بتوان برای تجارت نیز  استفاده کرد.

همان‌طور که احتمالاً حدس زد‌ه باشید، NFTها در بستر بلاکچین قرار دارند. یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین به همین بحث NFT برمی‌گردد بنابراین برای معامله آن‌ها احتیاج به هیچ واسطه‌ای نیست. انتقال مالکیت با استفاده از قراردادهای هوشمند، مستقیم از هنرمند به مخاطب انجام می‌شود. هر NFT در هر بازه زمانی تنها یک مالک می‌تواند داشته باشد. از سوی دیگر، امکان جعل آن‌ها وجود ندارد. اطلاعات هویت اصلی اثر NFT و اطلاعات مالکیتی آن در زنجیره بلاک‌ها ذخیره شد‌ه و برای همیشه در آنجا باقی می‌مانند. همین امر باعث شد‌ه تا آنها کاملاً منحصربه‌فرد باشند. بیشتر NFTها از بلاکچین اتریوم استفاده می‌کنند.

کاربرد بلاکچین در صنعت موسیقی

درست خواندید، یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین را می‌توان در موسیقی ببینیم. در حال حاضر، صفی طولانی از افراد مختلفی وجود دارد که بین مصرف‌کنندگان موسیقی و صاحبان اثر (هنرمندان) ایستاده‌اند و هرکدام بخشی از سود را می‌گیرند. تبلیغ‌کنندگان، ناشران، صاحبان مجوز حقوقی، تولیدکنندگان، حامیان مالی، شرکت‌ها، آژانس‌های استعدادیابی و بسیار مواردی دیگر، همگی سهم خود را دریافت کرده و خود هنرمند شاید ماه‌ها بعد بخشی از مبلغ را دریافت کند.

یکی از کاربردهای بلاکچین، حل معضلات این‌چنینی در صنعت موسیقی می‌تواند باشد. بلاکچین می‌تواند در ساخت یک اکوسیستم پایدار و سالم به این صنعت کمک کند و هنرمندان نیز از این موضوع سود می‌برند. یک بلاکچین می‌تواند هش فایل‌های دیجیتال موسیقی را همراه با یک قرارداد هوشمند که حقوق موسیقی و صاحبان آن را به‌تفصیل شرح می‌دهد، ایجاد و ذخیره کند. به این ترتیب، مصرف‌کنندگان می‌توانند از این پلتفرم‌ها استفاده کنند که تفاوت چندانی هم با پلتفرم‌های فعلی ندارد. آن‌ها می‌توانند برای گوش دادن به آثار مورد نظر پولی پرداخت کنند. ولی این پرداخت‌ها بدون هیچ‌گونه واسطه‌ای، مستقیماً برای هنرمندان موردنظر واریز می‌شود. هنرمندان می‌توانند جوایز خود را تبلیغ کرده و جایزه‌های خاصی (مانند دانلود اضافی یا حقوق معنوی) را برای پیشبرد فروش در نظر بگیرند.

به‌کارگیری بلاکچین در صنعت موسیقی تقریباً هیچ تأثیری در تجربه کاربری شنونده نخواهد داشت. به‌جز اینکه توانایی اشتراک‌گذاری فایل‌ و امکان سرقت فایل‌ها اساساً حذف می‌‌شود. با این حال، تفاوت‌ها برای هنرمندان بسیار چشمگیر و عمیق خواهد بود. مدیریت مستقیم مالکیت معنوی و پرداخت فوری تنها دو نمونه از مزایای استفاده از بلاکچین در صنعت موسیقی است. علاو‌ه بر این، هنرمندان با پیوند دادن هر عنصر از هر اثر دیجیتالی به بلاکچین، مالکیت معنوی خود را ثبت کرده و یک پایگا‌ه داد‌ه موسیقی همتا به همتای تأیید شده در سراسر جهان ایجاد می‌کنند.

کاربردهای بلاکچین در صنعت بازی

صنعت بازی یکی از صنایعی است که در به‌کارگیری بلاکچین پیشرو بوده است. امروز‌ه اکثر بازی‌ها به صورت آنلاین پخش شد‌ه و بازیکنان از دارایی‌های مجازی برای تحقق اهداف خاص و اثبات تسلط خود در محیط بازی استفاده می‌کنند.

پیش‌تر در مورد NFTها صحبت کردیم. این توکن‌ها در محیط بازی‌ها بسیار کاربرد دارند. بسیاری از دست‌آوردها و آیتم‌های بازی‌ها کاملاً‌ محدود هستند. مثلاً ممکن است تنها ۳۰ مورد از یک آیتم در کل بازی وجود داشته باشد. همین موضوع باعث ارزشمند شدن آن‌ها می‌شود. استفاد‌ه از NFT برای حفظ اصالت و امنیت این دارایی‌ها در محیط بازی امروز‌ه بسیار متداول شد‌ه است. حتی اگر بازی هم از بین برود، مالکیت این NFT برای همیشه از آن شما خواهد بود. در میان سایر کاربردهای بلاکچین در صنعت بازی، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• افزایش امنیت خریدهای داخل بازی
  
• بهبود نحوه مالکیت دارایی‌های داخل بازی

• افزایش ارزش دارایی‌های ناملموس

• بهبود روش‌های پرداخت
  
• کنترل بر دنیا و سازوکار بازی (با استفاده تمرکززدایی کردن دنیای بازی و ایجاد حق رأی برای تمام بازیکنان)

• ایجاد پروفایلی مشترک در دنیاها و بازی‌های مختلف (ارتباط فعالیت بازی‌های مختلف به یکدیگر)

• نقش بلاکچین در حفاظت از حق ناشر (کپی‌ رایت)

با افزایش محبوبیت و پخش دیجیتالی محصولات، حفظ کپی‌ رایت تبدیل به یکی از چالش‌های اصلی ناشران شده است. از سوی دیگر، بلاکچین پتانسیل بسیار خوبی برای استفاده گسترده برای حفظ کپی‌رایت دارد. بلاکچین توانایی بسیار بالایی در حفظ امن اطلاعات دارد.

یکپارچه شدن داده‌های کپی‌رایت دیجیتال با فناوری بلاکچین باعث می‌شود تا حقوق مالکیت دیجیتال در بلاک‌ها ذخیره شوند. هر بلاک در قالب و به همراه یک مهر زمانی به بلاک قبلی متصل می‌شود. این فرایند باعث می‌شود حق انتشار و مالکیت دیجیتال آثار به هیچ وجه قابل دست‌کاری نباشند. اطلاعات در یک شبکه غیرمتمرکز قرار می‌گیرند و اطلاعات هر بلاک بین چندین node پخش شد‌ه است. هرگونه دست‌کاری اطلاعاتی باعث می‌شود بلاک تأیید نشود.

با استفاده از بلاکچین همچنین می‌توان مشخص کرد که چه کسی فایل را دانلود کرده است. وجود چنین شواهد معتبری به مالکین و پدیدآورندگان اجازه می‌دهد تا موارد را در دادگاه‌های قانونی پیگیری کنند.

پلتفرم‌های اینترنت اشیاء به صورت Real-Time

اینترنت اشیاء دستگاه‌ها را در سراسر دنیا قادر می‌سازد تا داده‌ها را به شبکه‌های بلاکچین خصوصی ارسال کرده و رکورد‌هایی ایمن و مقاوم در برابر دست‌کاری ایجاد کنند. شبکه بلاکچین این امکان را ارائه می‌کند تا داد‌ه‌های IoT با شما به اشتراک گذاشته شود و به آن‌ها دسترسی داشته باشید، درعین‌حال، توسط هیچ‌جایی کنترل و مدیریت نشوند.

استفاده از اینترنت اشیاء روز به روز با استقبال بیشتری مواجه می‌شود. ولی مسائل امنیتی و حریم شخصی یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مربوط به این فناوری است. اطلاعات بسیار زیادی از این دستگاه‌ها به دست می‌آید و شرکت‌ها از این اطلاعات استفاده می‌کنند. میزان استفاده و ناشناس بودن این اطلاعات کماکان مورد تردید است. علاوه بر این، امنیت خود دستگاه‌ها و احتمال هک شدن آن‌ها نیز مورد تردید است. امنیت بالای بستر بلاکچین می‌تواند این معضل را کاملاً حل کند.

از سوی دیگر، برخی اطلاعات برای مشتری ارسال می‌شوند. آیا آن‌ها کاملاً‌ معتبر هستند؟ مثال‌های زیر می‌تواند کاربردهای بلاکچین در عرضه اینترنت اشیاء را شفاف سازد.

• یک محموله مواد فاسدشدنی و حساس به تغییرات دما از کشوری در دوردست خریداری شد‌ه و از طریق کانتینر و کشتی در حال ارسال است. دمای کانتینر هرگز نباید از ۱۰ درجه بیشتر شود. شما از کجا متوجه می‌شوید که دمای کانتینر در وسط اقیانوس آرام چقدر است؟ چه اطمینانی به گزارش‌ها باربری دارید؟ به‌کارگیری بلاکچین می‌تواند این اطلاعات را بدون هیچ‌گونه واسطه‌ای در سوابق محصول درج کند و برای همیشه محفوظ بماند.

• یک ماشین کارکرده (دست دوم) خریداری می‌کنید. در مورد سوابق تعمیری و کارکردی آن چقدر مطمئن هستید؟ وجود اینترنت اشیاء و سیستم بلاکچین در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند تا آرشیوی کامل از تمامی تعمیرات و سوابق کارکردی و تمامی اطلاعات منحصر به این خودرو را داشته باشید.

مهمترین کاربردهای بلاکچین در آموزش

ورود فناوری به عرصه آموزش و تحصیل هنوز چندان متداول نشده است. نمونه‌های مختلفی را مشاهده می‌کنیم که بیشتر مربوط به حفظ حق نشر و انتشار برخی مقالات و کتب علمی می‌شود. با این حال، محققان بر این باور هستند که حضور بلاکچین در عرصه آموزش خیلی بیشتر از این می‌تواند باشد. چند مورد کاربرد احتمالی بلاکچین در آموزش را مطرح می‌کنیم:

ثبت و بایگانی اطلاعات تحصیلی

خود شما به اطلاعات تحصیلی دوره دبستانتان دسترسی دارید؟ در طول زندگی تحصیلی، نمرات زیادی کسب می‌کنید، دوره‌های مختلفی می‌گذرانید و گواهینامه‌های متعددی می‌گیرید. اما ثبت و نگهداری فیزیکی تمام آنها بسیار دشوار است. ارائه مستندات فیزیکی و سپس بررسی آن‌ها هم بسیار زمان‌گیر و دشوار است. از سوی دیگر، احتمال تقلب در این مدارک وجود دارد و بالاست. از بلاکچین می‌توان برای ثبت تمام اطلاعات تحصیلی افراد استفاده کرد. با استفاده از این فناوری تمام اطلاعات حفظ ‌می‌شوند و هیچ تردیدی هم در اصالت آن‌ها نخواهد بود.

 مدارک تحصیلی دیجیتال

مدارک تحصیلی در قالب بلاکچین ارائه می‌شوند و به‌راحتی می‌توانید به آن‌ها دسترسی داشته و یا اینکه آن‌ها را در رزومه کاری خودتان درج کنید. از این طریق به‌راحتی می‌توان تمام دستاوردهای دانشگاهی را مدیریت کرد و به اشتراک گذاشت.

کاربردهای بلاکچین در فرایند تحصیلی

آپلود مستندات تحصیلی در فضای ابری می‌تواند هزینه زیادی داشته باشد. از سوی دیگر، نگهداری آن‌ها روی دیسک‌ها هم خطر از دست دادن اطلاعات را به همرا‌ه دارد. از سوی دیگر، از قراردادهای هوشمند هم می‌توان برای آموزش استفاده کرد. مدرس‌‌ها محتوای درسی و آزمون‌ها را در بلاکچین قرار می‌دهند و بر اساس قراردادهای هوشمند، در ازای پاسخ به هر سؤال، امتیازی دریافت می‌شود. در انتها امتیازات به‌صورت خودکار محاسبه شد‌ه و نمر‌ه نهایی ثبت می‌شود. این کار زمان زیادی برای اساتید صرفه‌جویی می‌کند.

 کاهش هزینه تحصیل

بلاکچین می‌تواند برخی فرآیندها را کوتاه و خودکار کند و از این طریق به کاهش هزینه‌های تحصیلی کمک کند. از سوی دیگر، این فناوری می‌تواند دسترسی همگانی به محتوای آموزشی را هم ممکن سازد.

 کمک به تحقیقات دانشگاهی

وقتی اهالی دانشگاه مقاله‌ای منتشر می‌کنند، ممکن است مورد سرقت علمی قرار بگیرد. از سوی دیگر، آن‌ها تمایل دارند که استناداتی که به مقاله آن‌ها می‌شود را بررسی کنند. بلاکچین می‌تواند بستری عالی برای پیگیری تمام فرایندهای مقالات علمی ارائه کند.

مهمترین کاربردهای بلاکچین در صنعت حمل‌ و نقل

انواع بخش‌های صنعت حمل‌ونقل در طول دو دهه گذشته دستخوش نوآوری‌های تکنولوژیکی قابل‌توجهی شده است. به موازات آن‌، تقاضای مصرف‌کنندگان برای حمل‌ونقل و سیستم‌های تحویل یک‌روز‌ه بسیار افزایش یافته است. گسترش کسب‌وکارها و سیستم‌های فروش اینترنتی نقش چشمگیری در این تغییر رفتار داشته‌ است. درهرحال، این صنعت کماکان باید خودش را با نیازهای روز منطبق سازد و پیشرفت کند. در کنار هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، فناوری بلاکچین اکنون نوید روزهای درخشان و تحول چشمگیری در صنعت حمل‌ونقل را می‌دهد. در واقع باید بگوییم یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین در صنعت حمل و نقل دید‌ه می‌شود. این فناوری از روش‌های مختلفی می‌تواند به این صنعت کمک کند. برخی از این کاربردها شامل موارد زیر می‌شود:

 بهبود کارایی

شرکت‌های حمل‌ونقل می‌توانند از بلاکچین برای بهبود فرایندهای تحویل خود استفاده کنند. برای مثال، استفاده از یک روش مناسب‌تر برای ردیابی و پیگیری کالاها می‌تواند سطح بهره‌وری را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. بلاکچین همچنین می‌تواند زنجیره تأمین را از طریق ایجاد فرایند تحویل سریع‌تر و ارزان‌تر بهبود ببخشد. سیستم‌های پیگیری مرسولات از طریق بلاکچین بسیار تحول پیدا می‌کنند. ارتباط بین شرکت‌های مختلف و شرکا نیز تسهیل می‌یابد. از همه مهم‌تر اینکه، دسترسی به منابع پولی آسان‌تر می‌شود. ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین نیاز به واسطه‌ها در فرایندهای پرداخت را از بین می‌برد. برخلاف سیستم‌های مالی قدیمی، بلاکچین با استفاده از سیستم P2P و ارزهای دیجیتال باعث می‌شود تبادلات برون‌مرزی خیلی آسان‌ و سریع‌تر شوند.

 تغییرپذیری و امنیت

بلاکچین به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مبادله محصولات را در سراسر زنجیره تأمین پیگیری کنند. پس از تبادل موفقیت‌آمیز کالا و تسویه قراردادهای هوشمند، داده‌ها همراه با امضاهای الگوریتمی وارد بلاکچین عمومی یا خصوصی می‌شوند که تغییر آنها بسیار دشوار یا غیرممکن است. داده‌های تراکنش زنجیره تأمین همراه با اطلاعات نویسندگان و مهرهای زمانی ذخیره می‌شود. همه افراد با دسترسی به بلاکچین می‌توانند این اطلاعات را ردیابی کنند و حتی می‌توان آن را با مشتریان به اشتراک گذاشت تا شفافیت کاربر نهایی را افزایش دهد.

امکان ادغام با سایر تکنولوژی‌ها

فناوری بلاکچین هیچ مشکلی با ادغام با سایر تکنولوژی‌ها ندارد. ادغام سیستم حمل‌ونقل با فناوری‌های دیگری مانند اینترنت اشیاء و یا فین‌تک می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات این صنعت کمک کند. به عنوان مثال، استفاده ترکیبی از بلاکچین در اینترنت اشیاء و صنعت حمل‌ونقل به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی در مورد هرکدام از مراحل حمل‌ونقل داشته باشند. اگر مرسوله شما آسیب ببینید. با استفاده از ترکیب همکاری به‌راحتی می‌توان متوجه شد که مرسوله در کدام مرحله حمل‌ونقل آسیب‌دیده است.

خودکار سازی پرداخت

باید بگوییم قراردادهای دیجیتالی هوشمند و خوداجرا در بلاکچین امکان تسویه فوری تراکنش‌ها را فراهم می‌کند. قراردادهای هوشمند مستقل هستند و تمام اطلاعات لازم از قبل در آن‌ها برنامه‌ریزی شد‌ه است، بنابراین قراردادها کاملاً معتبر خواهند بود. به‌عنوان مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند وجوه را بعد از تأیید اسناد حمل‌ونقل به‌صورت خودکار آزاد کند.

به حداقل رساندن سرقت و کلاه‌برداری

در سال 2021 مجموع زیان ناشی از کلاهبرداری و سرقت محموله 45 میلیون دلار بود. برای جلوگیری از این امر در صنعت لجستیک و حمل‌ونقل، بلاکچین می‌تواند قوانینی را اجرا کند که تحویل مرسوله مستلزم ارائه مدارک هویتی عکس‌دار و تأیید شده توسط دولت است.

کاربردهای بلاکچین در صنعت حمل‌ونقل می‌تواند بسیار متنوع باشد. نظارت بر ظرفیت حمل‌ونقل در زمان واقعی، نظارت بر عملکرد، سرعت بخشیدن به فرایند قیمت‌گذاری و پرداخت و یا اثبات اصالت کالا می‌تواند جزو سایر مزایای استفاده از این فناوری در حمل‌ونقل باشد. 

انتخابات یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین

فناوری بلاکچین شاید بالاخره بتواند تحقق دموکراسی واقعی در بحث انتخابات را ممکن سازد، اگر این امر محقق شود می‌توانیم بگوییم یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین را در راه آزادی و برابری انتخابات دیده‌ایم. در ابتدایی‌ترین شکل، بلاکچین یک دفتر کل دیجیتال است. این فناوری قدرت خود برای تأیید، پردازش و ثبت تمام تراکنش‌ها را از همتاها یا گره‌های (nodes) موجود در شبکه خود می‌گیرد. به لطف رمزگذاری و غیرمتمرکز بودن، پایگاه‌داده تراکنش‌های بلاکچین قابل نفوذ و آسیب‌دیدن نیستند و هر رکورد به‌راحتی قابل تأیید است. از سوی دیگر، تمام این فرایندها خودکار بوده و هیچ واسطه و شخصی امکان هیچ‌گونه دخل و تصرفی را در آن‌ها ندارد.

تمام این ویژگی‌ها باعث می‌شود بلاکچین تبدیل به ابزاری فوق‌العاده برای انتخابات و رأی‌گیری شود. استفاده از بلاکچین می‌تواند سیستم‌های قدیمی رأی‌گیری و حتی سیستم‌های رأی‌گیری آنلاین را کاملاً متحول و کاملاً ایمن کند. با استفاده از اپلیکیشن‌های بلاکچین برای رأی‌گیری، هیچ نگرانی بابت امنیت اینترنت، شبکه، هویت رای دهنده، محتوا، شمارش، تقلب و … نخواهید داشت. چراکه هیچ‌کس امکان نفوذ ندارد. فرایند شمارش هم بسیار آسان و سریع خواهد بود. هر شناسه فقط اجازه دارد یک رأی دهد، بنابراین هیچ جعل و تقلبی در کار نخواهد بود.

مهمترین کاربردهای بلاکچین در پولشویی

جهانی‌ شدن و پیشرفت سریع تکنولوژی دردسر جدیدی برای بانک‌ها و دولت‌ها ایجاد کرده است. تخمین زده می‌شود که سالانه حدود ۲ تریلیون دلار پول‌شویی شود. برای اینکه این رقم را بهتر درک کنید، در نظر داشته باشید که این رقم تقریباً معادل تولید ناخالص داخلی کشور برزیل، هشتیم اقتصاد بزرگ جهان است.

پیش‌تر در مورد کاربردهای بلاکچین در فناوری‌های مالی و صنعت بانکداری پرداخته بودیم. از مزیت‌ها و ظرفیت‌های این فناوری برای جلوگیری از پول‌شویی نیز می‌توان استفاده کرد:

 دفتر کل غیرقابل تغییر برای نظارت

این واقعیت که فناوری بلاکچین از یک شبکه غیرمتمرکز استفاده می‌کند، جایی که هر شرکت‌کننده یا گره باید تغییرات را تأیید کند، آن را فوق‌العاده ایمن می‌کند. تنها حالتی که امکان نفوذ به سیستم بلاکچین وجود دارد، کنترل داشتن به ۵۱ درصد از گره‌های شبکه است! چیزی که نیاز به ابرکامپیوتری دارد که هنوز ساخته نشده؛ بنابراین، اطلاعات این دفتر کل کاملاً قابل اعتماد است و از آن می‌توان برای بررسی سوابق استفاده کرد.

 شناسایی‌های کاملاً‌ قابل اعتماد

داشتن یک دفتر کل غیرقابل تغییر که شناسه‌های تأیید شده افراد پشت هر تراکنش الکترونیکی را ثبت می‌کند، می‌‌تواند به‌عنوان یک بازدارنده بزرگ برای پول‌شویی عمل کند. از آنجایی که این اطلاعات کاملاً‌ موثق و غیرقابل تغییر هستند، امکان اثبات قطعی جرم در دادگاه‌های حقوقی امکان‌پذیر خواهد بود. هر پایگاه داده‌ای که با بحث‌های پولی و دارایی درگیر باشد را می‌توان به‌نوعی برنامه‌ریزی کرد که هویت تأیید شده افراد را برای هر تراکنش ثبت کند.

 استفاده از بلاکچین برای انطباق برنامه‌های مبارزه با پول‌شویی

پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان پول‌شویی را با استفاده از فناوری‌های بلاک‌چین شناسایی کرد، بسیار پیچیده است. اساساً، هرگونه به‌کارگیری راه‌های مبارزه با پول‌شویی مبتنی بر بلاک‌چین به استفاده/ادغام قراردادهای هوشمند نیاز دارد. از الگوریتم‌ها هم می‌توان برای خودکارسازی قوانین مبارزه با پول‌شویی استفاده کرد. به این ترتیب که اگر برخی الزامات رعایت نشده باشند، تراکنش مسدود و یا علامت‌گذاری شود. از این طریق می‌توان بر تمام تراکنش‌ها به راحتی نظارت داشت. هرکدام از مؤسسات مالی و اعتباری می‌توانند به عنوان یک گره در زنجیره بلاکچین عمل کنند. تمام تراکنش‌ها بررسی شده و تراکنش‌های مشکوک علامت‌گذاری می‌شوند. با این حال، استفاده از این راهکار که در آن تمام گره‌ها شامل مؤسسات مالی می‌شود را می‌توان برخلاف روح و ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین دانست.

جمع‌بندی

پاسخ به پرسش چیستی و ماهیت فناوری بلاکچین همواره با سختی‌های متعددی روبه‌رو بوده است و توضیح بسیاری از سوالات تنها با ارائه مثال و پروژه‌های فعلی امکان‌پذیر بوده است. در این مقاله از آکادمی مزدکس در ساده‌ترین حالت توضیح ممکن به ارائه مهم‌ترین کاربردهای بلاکچین پرداخته‌ایم.