انواع صندوق قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق قابل معامله در بورس (ETF) در حقیقت نوعی اوراق بهادار تلفیقی است که بسیار شبیه به یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک عمل می‌کند. به طور معمول، ETFها ارزش یک شاخص، بخش، کالا یا دارایی خاص را ردیابی می‌کنند، اما برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، ETF ها را می‌توان به همان روش مشابه یک سهام معمولی در بورس خرید و فروش کرد. یک ETF می‌تواند به گونه‌ای طراحی شود که هر چیزی از قیمت یک کالای خاص گرفته تا مجموعه‌ای بزرگ و متنوع از اوراق بهادار را ردیابی کند و حتی برای استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خاص ساختاربندی شوند. در ادامه این مقاله از آکادمی مزدکس، به معرفی انواع صندوق بورسی می‌پردازیم.

صندوق بورسی چیست؟

یک ETF، صندوقی قابل معامله در بورس نامیده می شود، زیرا درست مانند سهام در بورس قابل معامله است. قیمت سهام ETF در طول ساعات معاملاتی با خرید و فروش سهام در بازار تغییر خواهد کرد. این برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که در بورس معامله نمی‌شوند و تنها یک بار در روز، پس از بسته شدن بازارها معامله می‌شوند. علاوه بر این، ETF ها در مقایسه با صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، مقرون به صرفه و نقدشونده‌تر هستند.

ETF صندوقی است که دارایی‌های زیربنایی متعددی (سهام، کالا، اوراق قرضه یا ترکیبی از آنها) را نگهداری می‌کند. از آنجایی که دارایی‌های زیادی در یک صندوق بورسی وجود دارد، پس می‌توانند انتخاب خوبی برای تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری افراد باشند. 

یک ETF می‌تواند صدها یا هزاران سهم در صنایع مختلف را دربر گیرد، یا می‌تواند مختص یک صنعت یا بخش خاص باشد. برخی صندوق‌ها فقط بر پیشنهادات ایالات متحده متمرکز هستند، در حالی که برخی دیگر چشم‌انداز جهانی دارند. برای مثال، ETF های متمرکز بر بانکداری شامل سهام بانک‌های مختلف در سراسر صنعت است.

ETF یک اوراق بهادار قابل فروش است، به این معنا که دارای قیمت سهم مربوطه است و امکان خرید و فروش آسان آن را در کارگزاری طی طول روز فراهم می‌کند. در ایالات متحده، اکثر ETF ها به عنوان صندوق‌های سرمایه‌گذاری نامحدود راه‌اندازی می‌شوند و مشمول قانون سرمایه‌گذاری سال 1940 هستند، به جز مواردی که قوانین و الزامات نظارتی آنها را اصلاح کرده باشد.

صندوق بورسی نسبت به صندوق‌های سنتی دارای مزایای متعددی است. 4 مزیت صندوق ETF عبارتند از:

• انعطاف‌پذیری در معاملات
• تنوع پرتفوی و مدیریت ریسک
• هزینه‌های عملیاتی کمتر
• مزایای مالیاتی

انواع صندوق بورسی

امرزه انواع مختلفی ETF در دسترس سرمایه‌گذاران است که می‌توانند برای کسب درآمد، سفته بازی و افزایش قیمت و پوشش ریسک در سبد سرمایه‌ا‌ی استفاده شوند. در اینجا برخی از ETF های موجود در بازار را معرفی می‌کنیم.

ETF فعال و غیر فعال

ETF ها معمولاً به‌عنوان منفعل (Passive) یا مدیریت فعال (Active) شناخته می‌شوند. هدف ETF های غیرفعال، تکرار عملکرد یک شاخص گسترده‌تر است (خواه یک شاخص متنوع مانند S&P 500 یا یک بخش یا روند هدفمند خاص). به عنوان مثال، سهام استخراج طلا که از 13 اکتبر 2023، تقریباً 9 ETF بر شرکت‌های فعال در حوزه استخراج طلا تمرکز دارند.

ETF های مدیریت فعال معمولاً شاخصی از اوراق بهادار را هدف قرار نمی‌دهند، بلکه مدیران سبد را مجبور می‌کنند در مورد اوراق بهادار در پرتفوی خود تصمیم بگیرند. این صندوق‌ها نسبت به ETF های غیرفعال مزایایی دارند اما برای سرمایه‌گذاران گران‌تر هستند. در ادامه ETFهای مدیریت فعال را بررسی می‌کنیم.

اوراق قرضه

ETF اوراق قرضه برای ارائه درآمدی منظم به سرمایه‌گذاران استفاده می‌شود. توزیع درآمد آنها به عملکرد اوراق قرضه اساسی بستگی دارد. آنها ممکن است شامل اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شرکتی و اوراق قرضه دولتی / محلی باشند که به آنها اوراق قرضه شهرداری می‌گویند. ETF اوراق قرضه برخلاف ابزارهای اساسی خود، تاریخ سررسید ندارند. آنها معمولاً با پرمیوم یا تخفیف از قیمت واقعی اوراق، معامله می‌شوند.

ETF سهام

این صندوق‌ها شامل سبدی از سهام برای ردیابی یک صنعت یا بخش هستند. به‌عنوان مثال، یک صندوق بورسی سهام ممکن است سهام خودرو یا سهام خارجی را ردیابی کند. هدف صندوق سهامی این است که در معرض دید یک صنعت واحد قرار گیرد، صنعتی که دارای عملکرد و پتانسیل رشد بالا باشد. برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سهام، ETF سهامی کارمزد کمتری دارد و شامل مالکیت واقعی اوراق بهادار نیستند.

ETF های بخش صنعت

ETF های صنعت، صندوق‌هایی هستند که بر یک بخش یا صنعت خاص تمرکز دارند. به عنوان مثال، یک صندوق بورسی بخش انرژی شامل شرکت‌هایی است که در حوزه انرژی فعالیت دارند. ایده پشت ETF های صنعت این است که با ردیابی عملکرد شرکت‌های فعال در آن بخش، در معرض دید مثبت آن صنعت قرار گیرند.

یکی از نمونه‌های آن، بخش فناوری است که در سال‌های اخیر شاهد هجوم سرمایه بوده است. در عین حال، عملکرد ناپایدار سهام در ETF کاهش می‌یابد، زیرا آنها مالکیت مستقیم اوراق بهادار را شامل نمی‌شوند. 

ETF کالا

ETFهای کالا همانطور که از نام آنها مشخص است، در کالاهایی از جمله نفت خام، طلا یا زعفران سرمایه‌گذاری می‌کنند. ETF های کالایی مزایای متعددی مانند تنوع بخشی سبد سهام و پوشش در زمان رکود بازار را به خریدارن خود ارائه می‌دهند. 

همچنین نگهداری سهام در یک ETF کالا ارزان‌تر از تملک فیزیکی آن کالاست. به این دلیل که آنها شامل هزینه های بیمه و ذخیره‌سازی نمی‌شوند.

ETF ارزی

ETF های ارزی ابزارهای سرمایه‌گذاری تلفیقی هستند که عملکرد جفت ارزها متشکل از ارزهای داخلی و خارجی را دنبال می‌کنند. صندوق بورسی ارزی اهداف مختلفی دارد که می‌توان از آن برای گمانه‌زنی قیمت ارزها بر اساس تحولات سیاسی و اقتصادی یک کشور استفاده کرد. آنها همچنین می‌توانند برای تنوع بخشیدن پرتفوی یا به‌عنوان پوششی در برابر نوسانات بازارهای فارکس، توسط واردکنندگان و صادرکنندگان استفاده شوند. برخی از آنها همچنین برای محافظت در برابر تورم استفاده می‌شوند. 

ETF معکوس

ETF های معکوس تلاش دارند با شورت کردن سهام، از کاهش قیمت سهام سود کسب کنند. شورت کردن سهام، فروش با انتظار کاهش قیمت و خرید مجدد با قیمتی کمتر است. یک ETF معکوس از مشتقات برای شورت کردن سهام استفاده می‌کند.

در شرایط نزولی بازار، ارزش یک ETF معکوس به میزان متناسبی افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذاران باید بدانند که بسیاری از ETFهای معکوس، اسکناس‌های مبادله‌ای (ETN) بوده و ETF واقعی نیستند. ETN یک اوراق قرضه است اما مانند یک سهام قابل معامله بوده و توسط ناشری مانند بانک حمایت می‌شود.  

ETF های اهرمی

یک ETF اهرمی به دنبال بازگشت چند برابری (مثلاً 2× یا 3×) سود سرمایه‌گذاری‌های اساسی است. به عنوان مثال، اگر S&P 500 1٪ افزایش یابد، یک صندوق 2× S&P 500 بازدهی 2٪ خواهد داشت (و اگر شاخص 1٪ کاهش یابد، ETF 2٪ ضرر می‌کند). این محصولات از مشتقه‌هایی مانند اختیار معامله یا قراردادهای آتی برای افزایش بازدهی خود استفاده می‌کنند.

نحوه انتخاب یک صندوق بورسی

سرمایه‌گذاران پس از ایجاد یک حساب کاربری در پلتفرم مبادلاتی، باید برای خرید سهام ETF ابتدا اکانت خود را شارژ کنند. پس از تامین مالی می‌توانید ETF ها را جستجو و گزینه موردنظر خود را انتخاب کنید.  یکی از بهترین راه‌ها برای انتخاب ETF  بررسی معیارهای زیر است:

حجم معاملات صندوق: حجم معاملات در یک دوره زمانی خاص به شما کمک می‌کند محبوبیت صندوق‌های بورسی مختلف را مقایسه کنید. هر چه حجم معاملات یک صندوق بیشتر باشد، معامله و نقدینگی آن صندوق نیز بهتر است.

هزینه‌ها: هرچه نسبت هزینه در صندوق بورسی کمتر باشد، سرمایه شما کمتر به هزینه‌های اداری اختصاص می‌یابد. اگرچه گاهی اوقات صندوق‌های پرهزینه (مانند ETFهای مدیریت فعال) عملکرد خوبی دارند و کارمزدهای بالای خود را جبران می‌کنند.

عملکرد: در حالی که عملکرد گذشته نشانه‌ای از بازده آتی نیست، با این وجود این یک معیار رایج برای مقایسه ETFها است.

نوع دارایی: پرتفوی صندوق‌ها، نوع دارایی آنها را به شما نشان می‌دهند. بنابراین می‌توانید بر اساس نوع دارایی (سهام، فلزات گرانبها، حامل های انرژی و غیره)، صندوق بورسی موردنظر را انتخاب کند.

کمیسیون: بسیاری از ETFها بدون کمیسیون هستند، به این معنا که آنها را می‌توان بدون هیچ کارمزدی معامله کرد.

مزدکس اولین ارائه دهنده صندوق ETF در بستر بلاکچین

پلتفرم معاملاتی مزدکس، اولین بستر ایرانی است که توانسته تحت مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار، سهام صندوق های بورسی (ETF) را در بستر بلاکچین ارائه کند. به لطفا فناوری بلاکچین، کاربران میتوانند سهام این صندوق ها را به صورت 24 ساعته در 7 روز هفته (بدون تعطیلی) به صورت آنی در محیطی ایمن و شفاف معامله کنند. در حال حاضر سه صندوق بورسی کاریزما در مزدکس لیست شده است:

صندوق درآمد ثابت نوع دوم كارا

صندوق پشتوانه سكه طلا كهربا

صندوق سهامي كاريزما- اهرمی